Przedwiośnie to okres pomiędzy zimą a wiosną, w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się od 0 do 5 stopni C, a opady występują najczęściej w formie deszczu i wtedy właśnie ogród zaczyna budzić się do życia. W naszym klimacie przedwiośnie przypada na przełom luty - marzec, ale zagrożenia z tego powodu utrzymują się aż do maja.

W czasie dnia temperatura znacznie wzrasta, w roślinach zaczynają krążyć soki, a w nocy występują przymrozki (temperatura spada do kilku stopni poniżej zera). Jest to bardzo niebezpieczne dla roślin nie tylko zielnych, ale także drzew. W nagrzanych pniach zaczynają krążyć soki, a część korzeniowa ciągle jest zmarznięta. Powoduje to spękania mrozowe i czasem wręcz obumieranie drzew.

Ochroną jest bielenie pni drzew wapnem w grudniu, lub osłanianie matami słomianymi od strony południowej, co powoduje odbijanie promieni słonecznych i spowalnia proces budzenia się roślin do życia. Mróz jest także niebezpieczny dla kwiatów drzew owocowych (brak owoców), czy magnolii, gdyż nie pozwoli nam się nimi nacieszyć.

Natomiast jeśli chodzi o inne rośliny, to najbardziej narażone są te, które wcześnie rozpoczynają wegetację lub pochodzą ze strefy o cieplejszym klimacie np. laurowiśnie. Rośliny ulegają stopniowemu rozhartowaniu, odporność na mróz maleje i ujemne temperatury w nocy powodują uszkodzenia młodych przyrostów: pąków kwiatowych i młodych liści. Jeśli jeszcze leży śnieg, nie musimy się tak martwić jak w bezśnieżną zimę, kiedy to powinniśmy okrywać na noc wrażliwe rośliny agrowłókniną. Sprawdzamy także okrycia zimowe, czy nie rozwiał ich wiatr.

Przed zimą na różanecznikach i innych roślinach zimozielonych (bukszpan, pieris, ostrokrzew) usypaliśmy kopczyki z kory, teraz powinniśmy je rozgarnąć w miarę rozmarzania, gdyż liście ogrzewane promieniami wiosennego słońca wyparowują zgromadzoną wodę, której nie mogą uzupełnić, ponieważ ziemia jest zamarznięta. Zjawisko to nazywamy suszą fizjologiczną. Powinniśmy cieniować rośliny rozpiętą włókniną lub matą cieniującą i obficie je podlać przy dodatniej temperaturze.

Przymrozki grożą także młodym przyrostom na iglakach. Szczególnie wrażliwe są cisy i świerki, które gdy młode przyrosty przemarzną - brązowieją. Te gałązki należy wycinać, a rośliny opryskiwać preparatami grzybobójczymi np. Bravo.

W wiosennym ogrodzie czyha jeszcze inne niebezpieczeństwo: wyniesienie brył korzeniowych do góry przez mróz. Aby korzenie nie zmarzły i nie uschły należy je wcisnąć z powrotem do gruntu.

Niebezpieczne są także podtopienia ogrodu. Gdy śnieg topnieje, ale ziemia ciągle jest zmarznięta, woda nie ma gdzie wsiąknąć. Rośliny często stoją w wodzie i jeśli ten stan trwa zbyt długo, może zniszczyć nasz ogród. Podobnie narażony jest trawnik. Tworząca się powłoka lodu nie przepuszcza powietrza i może zniszczyć trawę.

Zapobiega temu pokruszenie lodu, aby powietrze dostało się pod lód i ogrzało ziemię. Unikniemy w ten sposób pleśni pośniegowej, bo dodatkowo w rozmarzniętą ziemię szybciej wsiąknie woda. Kiedy śnieg stopnieje i powierzchnia gruntu nieco przeschnie, powinniśmy także przegrabić i usunąć martwą trawę.

Na przedwiośniu czeka nas dużo pracy także z oczkiem wodnym. Tutaj również czyhają mrozowe zagrożenia. Ważną sprawą jest rozbicie lodu na powierzchni wody, aby dostarczyć rybom tlenu. Należy także wyłowić martwe zwierzęta (ryby, żaby) i obumarłe części roślin, które jeśli opadną na dno i zaczną się rozkładać i zanieczyszczać wodę. Jeśli lód ciągle się tworzy, należy nieco odpompować wody, aby stworzyła się poduszka powietrzna. Odgarniamy także śnieg z tafli lodu i ścinamy suche trawy i inne rośliny rosnące na brzegu, gdy jest jeszcze dość łatwy dostęp.

Zagrożenia mrozowe występujące w późniejszym czasie (maj) również mają miejsce i dotyczą głównie hortensji ogrodowych (Hydrangea macrophylla), które kwitną na pędach zeszłorocznych. Pomimo kopczykowania, okrycia włókniną i matami słomianymi, zdarzają się przypadki przemarznięcia pąków (po przedwczesnym usunięciu osłon) i brak kwitnienia tych roślin w danym roku. Dlatego te hortensje należy „ubierać na cebulkę” i zdejmować okrycia stopniowo, w miarę postępującego ocieplenia.

Najpierw zdejmujemy maty słomiane, a zostawiamy jeszcze włókninę. To samo dotyczy kwitnących różaneczników i magnolii, kiedy to w ciągu jednej nocy mróz potrafi zniszczyć wszystkie kwiaty. Ochronnie możemy zraszać, zamgławiać rośliny wodą w czasie nocy, ale głównie ten zabieg robi się w sadach w celu ochrony kwiatów drzew owocowych i zawiązków owoców.

Jeśli przewidujemy przymrozki, rośliny okrywamy na noc, najlepiej włókniną, a rano okrycie zdejmujemy. W czasie większych spadków temperatur możemy także z powrotem wykorzystać maty słomiane.

Jak widać przedwiośnie niesie w ogrodzie wiele zagrożeń i jakieś straty wśród roślin zawsze mają miejsce. Musimy się z tym pogodzić. Kiedy miną już groźby wiosennych przymrozków ogród wraca do normalności.

Artykuł został opublikowany w miesięczniku "Twój Ogrodnik" (Wydawnictwo Szarotka) w numerze 2/2011

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium