Spacerując co roku po wiosennym ogrodzie nie sposób oprzeć się urokowi kolorowych tulipanów, które pięknie wyglądają na każdej rabacie i w każdym towarzystwie. Są coraz bardziej popularne, zaczynamy je sadzić także na miejskich skwerach i kwietnikach.
Oprócz ich urody jednym z pierwszych powodów popularności jest to, że są łatwo dostępne, dość tanie i mają szeroką gamę barw i form. Większość sklepów ogrodniczych sprzedaje je jesienią w specjalnych pakietach, pomieszane lub w jednolitych kolorach. Tulipany pięknie wyglądają z niezapominajkami, wiosennymi bylinami i innymi wczesnymi kwiatami cebulowymi. Mniejsze gatunki tulipanów botanicznych mają delikatniejszą formę i znajdują zastosowanie w ogrodach skalnych, do pojemników lub na obwódki, a także w ogrodach kolekcjonerskich.
Tulipan (Tulipa) to rodzaj roślin cebulowych należący do rodziny liliowatych. Zalicza się do niego ok. 120 gatunków i ok. 15 tysięcy odmian. Gatunkiem typowym jest Tulipa sylvestris. Chociaż niektórzy za ojczyznę tulipana uważają Holandię, to jednak nic bardziej mylnego. Naturalny obszar występowania tulipanów to południowa Europa, północna Afryka, Azja od Turcji, przez Iran, góry Pamir i Hindukusz, stepy Kazachstanu, po północno-wschodnie Chiny i Japonię. Tulipany trafiły do Europy za sprawą austriackiego ambasadora w Turcji, a ich uprawą zajęto się początkowo w ogrodach dworu austriackiego, a potem na terenie Holandii. Stawały się coraz bardziej popularne, a ceny niektórych cebul osiągały zawrotne ceny.
Tulipany można podzielić na kilkanaście podstawowych grup:
Tulipany pojedyncze wczesne
Kwitną dość wcześnie (III-IV). Kwiaty jednobarwne z sześcioma płatkami. Mają wysokość 25-30 cm
Tulipany pełne wczesne
Zakwitają w pierwszej połowie kwietnia i osiągają wysokość do 25-30 cm. Kwiaty mają większą liczbę płatków, przez co kwiatostan staje się szerszy i pełniejszy. Nie jest już typowy - podłużny.
Tulipany Triumph
To mieszańce Darwina i pojedynczych wczesnych. Są wysokie (do 50 cm) i kwitną w II połowie kwietnia. Mają różnobarwne kwiaty w kształcie kubka, często z jasnymi obwódkami.
Mieszańce Darwina
Mają duże kwiaty w kształcie jajka, przeważnie jednokolorowe o błyszczących, zaokrąglonych płatkach. Kwitną w II połowie kwietnia i są dość wysokie (do 50 cm).
Tulipany Cottage (pojedyncze późne)
To najlepsze tulipany na kwiat cięty i do pędzenia, gdyż są wysokie, mocne i różnobarwne z czarnym włącznie. Wyróżnia je bardzo wysokość, a kwitną w połowie maja. Kwiaty w zależności od odmiany są małe i duże w kształcie pucharów.
Tulipany liliokształtne
Są jednymi z najpiękniejszych i najchętniej sadzonych w ogrodach. Kwiaty są delikatne, smukłe o ostro zakończonych płatkach, podobne do lilii. Należą do wysokich tulipanów. Kwitną na początku maja.
Tulipany Crispa
Inaczej zwane strzępiastymi, gdyż mają na końcach postrzępione płatki. Wyhodowano je stosunkowo niedawno, ale cieszą się wielką popularnością. Osiągają do 40-50 cm wysokości i i kwitną przeważnie w maju.
Tulipany Viridiflora, (zielonokwiatowe)
Grupa ta dorasta do 40 cm wysokości i kwitnie dość późno (II połowa maja). Na kwiatach mają zielone smugi, plamy, a nawet całe kwiaty bywają zielone.
Tulipany Rembrandta
Ich powstanie wiązało się z zarażeniem chorobami wirusowymi. Mają płatki o kolorowych, regularnych smugach, są bardzo atrakcyjne i popularne.
Tulipany papuzie (Parrota)
Jedne z najwyższych (55-60 cm) i najpóźniej kwitnących (koniec maja). Kwiaty są bardzo duże, pojedyncze, często powyginane i postrzępione, dwubarwne.
Tulipany pełne późne (peoniowe)
Kwitną w II połowie maja, są wysokie i pełne, podobne do kwiatu peonii. Wyższe od odmian wczesnych i kwitną później, w połowie maja.
Tulipany botaniczne
Zakwitają najwcześniej i charakteryzują się małymi liśćmi (do 20 cm długości) i nieproporcjonalnie dużymi kwiatami w czystych kolorach. Najbardziej znane, które zaliczamy do tej grupy to:
- tulipany Kaufmanna (kwitnienie III, trójkątna plamka na zewnętrznych liściach, niewielkie)
- tulipany Fosteriana (kwitnienie IV - duże, czerwone kwiaty, szczególnie ozdobne, kiedy płatki rozkładają się na boki, tworząc duże rozety)
- tulipany Griega (kwitnienie III-IV, pofałdowane liście z czerwonymi paskami, wysokość 20-40 cm)
Istnieje jeszcze około 60 innych, mniej znanych gatunków tulipanów botanicznych np. Tulipa turkestanica, Tulipa armena czy Tulipa kurdica, jednak w ogrodach nie są one powszechnie uprawiane, przeznaczone raczej tylko dla kolekcjonerów ze względu na trudności w zdobyciu i to że nie są rozmnażanie przez hodowców. Większość tych gatunków ma niski wzrost, małe kwiaty, często po kilka na jednym pędzie, czasem kwiaty mają dość fantazyjny wygląd.
Ponieważ często pochodzą z trudnych rejonów, są też odporne na niesprzyjające warunki atmosferyczne. Udają się nawet w słabej glebie i nie wymagają tak częstego przesadzania, jak odmiany hodowlane. Tulipany botaniczne przedstawione przeze mnie na początku są już w ofercie wielu firm hodowlanych i cieszą się ogromną popularnością wśród właścicieli ogrodów. Mają także zastosowanie w parkach, założeniach naturalistycznych a nawet na skwerach. Często też można je spotkać wiosną jako rośliny doniczkowe.
Uprawa tulipanów
Tulipany to w zasadzie mrozoodporne rośliny, dobrze udają się w Polsce, jednak te statystyki znacznie się pogarszają, gdy mamy mroźną i bezśnieżną zimę, zwłaszcza jeśli cebulki są zbyt płytko posadzone. Najlepiej chroni gruba warstwa śniegu, nawet jeśli mrozy są duże.
Wybierając cebulki jesienią zwracamy uwagę, aby były zdrowe. Przyglądamy się, czy nie są poobijane, poniszczone czy podgniłe. W miejscach uszkodzeń często rozwijają się choroby grzybowe. Dlatego cebule przed sadzeniem należy moczyć w preparacie grzybobójczym (Kaptan, Sportak, Biosept, Bioczos). Większość dostępnych cebulek spełnia te warunki, a wiec ich rokowania co do kwitnienia są dobre.
Miejsce dla tulipanów powinno być słoneczne, bo to rośliny wybitnie światłolubne. W cieniu kwiaty będą się krzywiły i wychylały do słońca. Gleba o pH 6,5 - 7,5 powinna być żyzna, przepuszczalna, próchniczna i w żadnym wypadku nie zbita, nie gliniasta i nie mokra, bo tulipany nie lubią nadmiaru wody. Jeśli mamy tylko taki teren, a koniecznie chcemy posadzić tulipany, musimy usypać odpowiednio wysokie wzniesienie i dopiero tam posadzić cebule. Glebę trzeba też odpowiednio spulchnić i wzbogacić kompostem. Najlepszy termin sadzenia tulipanów to wrzesień-październik, aby cebulki zdążyły się ukorzenić. Głębokość sadzenia na glebach lekkich jest większa i wynosi około 13 cm, a na glebach ciężkich 10 cm. Na 1 m2 przeznaczamy około 20 cebul.
Tulipany dobrze reagują na nawożenie. Najlepiej zastosować rozłożony obornik lub kompost, przekopując go na głębokość 20 cm. Nawożenie mineralne np. Azofoską stosujemy w fazie zielonego pąka, a ostatni raz na tydzień przed kwitnieniem.
Po przekwitnięciu tulipanów, obrywamy resztki kwiatów, aby nie zawiązały się nasiona, a roślina mogła koncentrować się na wytwarzaniu cebulek przybyszowych. Nie obrywamy natomiast liści. Tulipany powinny zregenerować się po kwitnieniu i zebrać w cebuli zapasy, aby zakwitnąć w przyszłym roku. Cebule wykopujemy, gdy liście zżółkną i będą suche. Należy je oczyścić z ziemi, pozostawić do obeschnięcia i posegregować, aby nie pomylić odmian. Cebule pozostawione w glebie będą słabiej kwitły.
W jednym sezonie obok cebuli matecznej powstają nowe cebulki, a w miejscu starej cebuli wyrasta cebula zastępcza. Stara cebula natomiast ginie. Młode cebulki również przechowujemy i wysadzamy w innym miejscu nazwijmy je zagonem zastępczym.
Tulipany są atakowane przeważnie przez choroby grzybowe (fusarioza, szara pleśń) lub choroby wirusowe. Rośliny chore, po zauważeniu objawów, wykopujemy i palimy. Zwalczamy mszyce, ponieważ przenoszą choroby wirusowe.
Tulipany w ogrodzie
Projektowanie nasadzeń tulipanów w ogrodzie na wzór holenderskich ogrodów Keukenhof, może być świetną zabawą, ale wcześniej musimy wiedzieć, co chcemy osiągnąć i co jest możliwe do wykonania. Wymaga to wiedzy o różnych możliwościach uprawy np. tulipanowe pola, sadzenie wokół drzew, wśród bylin i w pojemnikach. Możliwości te zależą od aktualnego krajobrazu i naszej wyobraźni.
Wybierając odpowiednie odmiany zwracamy uwagę na porę kwitnienia, wysokość kwiatów i kolory. I wtedy albo sadzimy takie odmiany, które kwitną w jednym czasie, albo będą kwitły po sobie. Odmiany botaniczne posadzimy w ogrodzie skalnym lub na obwódkach. Jaskrawe kolory zastosujemy tam, gdzie ich w ogrodzie nie mamy, uzupełnimy także te miejsca, gdzie nic innego o tej porze nie kwitnie.
Udany pomysł na tulipanowy ogród to taki, kiedy właściwie dobierzemy miejsce, kolor, rodzaj i gęstość sadzenia cebul oraz kiedy taki ogród pokaże nam piękne kwiaty przez cały sezon wiosenny. Aby więc cieszyć się tulipanami, upewnijmy się, czy osiągnęliśmy jak najlepsze wyniki już w pierwszym etapie planowania i projektowania naszych tulipanowych nasadzeń. Odmian jest tyle, że w każdym przypadku znajdziemy odpowiednie okazy do naszych kompozycji. Jest także jeszcze jedno wyjście, dosadzić do nich narcyzy i hiacynty.
Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium
Strona ułatwiająca rozpoznawanie tulipanów: http://www.botanik.de/mendel/Tulpen
tulipany botaniczne: http://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/TulipaSpeciesOne
Tulipany to jedne z piękniejszych wiosennnych kwiatów.Można podziwić ich kolory od białego do czarnego , rózne kształty płatków.Niedługo spacerując po ogrodach będzie widać owoce pracy botaników i ogrodników w postaci kwitnących dywanów rzadkich odmian czy kolorów lub pojedyncze sztuki tych lubianych przez wszystkich kwiatów.Sama nie mogę od nich oderwać oczu i chciałabym aby kwitły jaknajdłuzej.
Jak dla mnie zawsze były symbolem wiosny i na długo nim jeszcze pozostaną, można je przecież spotkać w prawie każdym ogrodzie. Zawsze zachwycają mnie te łany w Keukenhof, ale w Polsce także spotyka się takie nasadzenia
Kiedy kwitną tulipany to mamy już prawdziwą wiosnę , u mnie jeszcze nie kwitną ale pączków dużo to zaraz się zaczną pokazywać te najwcześniejsze . Zawsze podziwiam zdjęcia dodane do artykułów a tulipany to wdzięczne eksponaty ... każdy jest piękny .... uwielbiam je . Pozdrawiam !!
czytałam, oglądałam i znowu oglądałam te piękne tulipanki, przedstawicieli wiosny, dużo odmian mam, ale trochę mi brakuje, dzięki Danusiu za artykuł, będę do niego wracała w poszukiwaniu nowych odmian tulipanków:)
Piękne barwy, piękne ukształtowanie, wielka różnorodność:) a ja jak ta sroczka chciała bym ich mieć jak najwięcej. Dobrze,że już zaczynają kwitnąć. Będą rozweselać i umilać nam kwietniowe, i majowe dni. Bardzo pouczający i ciekawy artykuł.
Nie wiem czy dobrze pamiętam ,chyba Danusiu kupiłaś te niebieskie ...?;) Zawsze podobały mi się tulipany,nie przypuszczałam tylko ,że kiedyś będę mogła sama je pielęgnować od postaw.Obserwowanie jak wychodzą ,przebijają się przez ciężką ziemię by zachwycić swoim kształtem,kolorem,a niekiedy zapachem jest fascynujące. Piękna galeria :) Artykuł pomoże mi w pogrupowaniu moich pojedynczych kwiatów,które kupowałam luzem i nie notowałam ich nazw :)
Tak Marto, kupiłam niebieskie, zobaczę, gdzie wyjdą w ogrodzie.
I teraz Danuś będę chora! :D Wspaniały ten artykuł. Już zanotowałam sobie 3 odmiany, które muszę, po prostu muszę mieć :D
Moje tulipany już wychodzą. Zarówno te posadzone warstwowo z narcyzami w donicy, jak i w gruncie. Bardzo się cieszę. Jeden z tulipanów ma liście "Variegata". Ciekawa jestem tych niebieskich kwiatów.
nie wiem dlaczego ale w tym roku wyjatkowo mało tulipanów.Wyszły liscie ale puste.Np na 100 posadzonych cebul zakwitło 20.?Proszę o Wasze komentarze.Ceble posadzone w doniczkach,w sierpniu.,wcześniej przewietrzone ,wysuszone itp.Niby wszystko dobrze a ?????
Witold
Może zostały za płytko posadzone ? Inne osoby mają ten sam problem. Na naszym forum Ogrodowiska Paweł radzi tak: "Miałem to samo z nowo-posadzonymi tulipanami, u mnie, to wina głębokości, cebulki są osłabione i nie wydają kwiatów tylko puszczają liście. Przyczyną może być jeszcze zbyt "ciężkie" podłoże, pomaga dodanie piasku i wymieszanie go z ziemią. Jak już zaschną trzeba je wykopać, ja wkładam w piasek i czekają tak do przełomu sierpnia i września. Dopiero wtedy je wsadzam do ziemi. To powinno pomóc i będą pięknie kwitły w Twoim ogrodzie"
Witam. Pierwszy raz posadziłam tulipany, ale nie wiem kiedy mam je odkryć na wiosnę. Taka ze mnie ogrodniczka ze pożal się boże:D
Trzeba było je posadzić jesienią i nie okrywać wcale. Ziemia je chroni. A czym je okryłaś i jak grubo?
Co z odpornością danych odmian to ja nie wiem niestety o jaką odporność pytasz. Sadzisz te, które się podobają. Odpornością się nie przejmuj, najwyżej w przyszłym roku dokupisz nowe cebulki.
Czy rzeczywiście tulipany pojedyncze są najlepsze do pędzenia??? inne się nie nadają??
Są najlepsze i najczęściej wybierane do pędzenia...ale poza tym można jeszcze wybrać, np. pełnokwiatowe albo papuzie.
Wybór kształtów i kolorów jest przeogromny :) Także każdy znajdzie coś dla siebie. Problem nastepuje jak jest za duży wybór a w ogrodzie miesce się kończy
Dodaję do ulubionych.
Można , oczywiście.
Danusiu, podczas wyjazdu do Holandii kupiłam w Keukenhof cebulki tulipanów. Niby nic nadzwyczajnego, ale...stały w torebkach w chłodnej spiżarce i po tygodniu zaczęły wypuszczać liście. Wczoraj zachodzę, żeby się przyjrzeć, a tu kwiaty mają. Oczywiście ścięłam do wazonu i pytanie , co dalej z cebulkami ??