Paeonia suffruticosa "Yellow Heaven" Peonie zakorzenione są głęboko w pamięci prawie każdego z nas, bo wiążą się z jakimś wspomnieniem. Kiedy byłam dzieckiem mama stawiała je w wazonie na stole i pamiętam, jak wtedy obłędnie pachniały. To kwiaty utożsamiające najwyższą elegancję i piękno. Przez wieki ludzie myśleli o piwoniach, jako najpiękniejszych kwiatach na świecie.

Historia uprawy tych roślin sięga VII wieku. Były one uprawiane w Japonii, Chinach i pozostały w ogrodach Europy od czasów wypraw krzyżowych. W starożytnych Chinach stanowiły symbol dobrobytu, pożądane przez bogatych ludzi i uprawiane w Ogrodzie Cesarskim. Aby kupić cenione okazy trzeba było zapłacić równowartość trzech domów. Niektóre uwzględniano także w posagu panny młodej. Wszystkie części są trujące, jednak to znane rośliny używane w medycynie.

Paeonia (piwonia, peonia) należy do rodziny Paeoniaceae. W naturze rośliny te występują w Azji, południowej Europie i zachodniej Ameryce Północnej. Ich nazwa pochodzi od słowa "Paeon", studenta Asklepiosa, greckiego boga medycyny i uzdrawiania. Asklepios stał się zazdrosny o swego ucznia, a Zeus strzegąc go przed gniewem Asklepiosa, zamienił w kwiat piwonii.

Paeonia lactiflora "Felix Supreme" Peonia o kwiatach pełnych

Znamy piwonie zielne i drzewiaste. Do najczęściej uprawianych piwonii zielnych (około 30 gatunków) należą mieszańce pochodzące od Paeonia lactiflora (piwonia chińska). Kolory kwiatów są białe, żółte, kremowe, różowe i czerwone.

Na ostatniej wystawie Chelsea Flower Show zaprezentowano także kwiaty pomarańczowe. Rosną na wszystkich rodzajach gleby i w różnych strefach klimatycznych, nawet w tych najzimniejszych (do strefy 8). Aby kwitnąć i rozwijać się potrzebują spadków temperatury i okresowego odpoczynku zimą.

Piwonie zielne zamierają na zimę i zaczynają pokazywać swoje małe, czerwone pąki - zwane także "oczkami" czasem już na przełomie marca - kwietnia, a następnie wypuszczając ciemnozielone kępy liści i kwiaty w maju-czerwcu.

Paeonia "Scarlett O'Hara" Paeonia lactiflora "Do Tell"
Paeonia lactoflora "Voque"

Piwonie ze względu na kształt kwiatów w pełnym rozkwicie są podzielone na pięć podstawowych typów kwiatów:

  • pojedyncze, mające pięć lub więcej szerokich płatków otaczających masę pręcików. Najlepsze to "Krinkled White", "Coral N Gold" i "Rivida"
  • podwójne o wielu płatkach np. "Shawnee Chief", "Raspberry Sundae", "Bess Bostick" i "Henry Sass"
  • pełne, gdzie kwiaty mają pręciki poprzeplatane dużymi płatkami np. "Ann Berry Cousins", "Coral Charm", "Lovely Rose", "Cytherea" i "Red Red Rose"
  • bombki, mają mniejsze płatki, które tworzą kopiec, a w centrum większych płatków są zewnętrzne w tym samym kolorze np. "Big Ben", "Pink Derby", "Red Charm" i "Mr. Ed" (wyjątek różowo-biały).
  • japońskie, pręciki wyglądają jak rozdrobnione płatki otoczone przez zewnętrzne płatki np. "Doreen", "Gay Paree" i "White Sands"

Piwonie drzewiaste (około 8 gatunków) mają zdrewniałe łodygi, które nie zamierają zimą. Opadają jedynie liście. Osiągają dużo większe rozmiary niż zielne (od 1 do 4 metrów).

Piwonia drzewiasta (Paeonia suffruticosa) Paeonia delavayi

Cykl wzrostu

Piwonie zielne wyrastają z podziemnej karpy i mają duże korzenie na kształt cygara. Budzą się pod koniec zimy i spod ziemi wyłaniają się mocno czerwone "oczka" i dzielą strzelając ku górze. Piwonie kwitną od maja do czerwca. W czasie kwitnienia rośliny są już w pełni rozwinięte i nie wypuszczają nowych łodyg ani liści. Dlatego ważne jest, aby wiosną podczas pielenia uważać i nie uszkodzić oczek.

Latem rośliny tworzą pąki u podstawy łodyg i zachowują żywotność do następnego roku. Te są źródłem nowych łodyg kwiatowych w przyszłym roku. We wrześniu piwonie są gotowe do okresu spoczynku, tworząc wtedy strefę włośnikową korzeni podczas niskich temperatur. Długość okresu spoczynku waha się w zależności od odmiany.

W celu prawidłowego kwitnienia, piwonie potrzebują ciepłej gleby. Jednak odmiany kwitnące najwcześniej mogą mieć trudności z zakwitnięciem z powodu skoków temperatur w czasie upalnej wiosny.

Paeonia lactiflora "Bowl of Beauty"  Paeonia "Raspberry Sundae"

Zakup piwonii

Najlepiej jest kupować piwonie wiosną, aby ocenić pożądane właściwości i kolor, choć wskazane jest także sadzenie wczesną jesienią. Niektóre starsze odmiany wymagają przywiązywania do podpór. U nowszych odmian ta cecha jest eliminowana. Mimo wszystkich opisów w katalogach najlepiej wybrać okaz wśród kwitnących roślin w szkółce. Prawidłowy egzemplarz powinien mieć od 3 do 5 oczek i 2-3 korzenie. Wiele piwonii ma zapach owoców cytrusowych, jedne mocniejszy, a inne słabszy. Warto samemu ocenić preferencje, a nie polegać jedynie na opisach w katalogu. Wtedy będziemy pewni, że mamy ulubioną odmianę.

Zalecenia dotyczące sadzenia i pielęgnacji

Kwiaty piwonii utrzymują się przez 7-10 dni. Kwitnienie poszczególnych grup rozciąga się w czasie, dlatego można zapewnić sobie kwitnienie piwonii w ogrodzie przez 6 tygodni. Na początku zakwitają pojedyncze, potem półpełne, a na końcu "japończyki". Późno kwitnące odmiany mogą mieć kwiaty częściowo otwarte z powodu upalnej pogody wczesnym latem.

Peonie w nowoczesnym ogrodzie w towarzystwie okazałych drzew odpowiednio prowadzonych Paeonia "Honey Gold", fot. Hanna Szczęsna

Piwonie zielne są atrakcyjne, także po kwitnieniu, mają ładne liście, które zmieniają kolor jesienią na złocisty. Są one długowiecznymi roślinami - czasem żyją 50 lat, jeśli pozostawiamy je w nienaruszonym stanie. Piwonia potrafi przeżyć nawet niejednego ogrodnika, który ją posadził, dlatego tak ważna jest ich właściwa lokalizacja. Ważne, aby miejsce sadzenia było nasłonecznione przez co najmniej pół dnia. Najkorzystniejsze warunki to rano słońce, po południu cień. Gleba o pH 7.0 powinna być dobrze zdrenowana, bo piwonie nie znoszą mokrych "nóg".

Przy sadzeniu należy uważać, aby nie uszkodzić wybijających oczek lub korzeni. Korzenie przechowujemy zasypane torfem i wilgotne, zanim zostaną posadzone. Na kilka godzin przed sadzeniem należy je namoczyć. Kopiemy duży dół, w który do połowy sypiemy mieszankę materii organicznej, kompostu lub torfu zmieszanego z ziemią z dołka. Można dodać granulowanego obornika lub innego nawozu organicznego. Rozkładamy korzenie na kopczyku i nasypujemy pozostałą glebę, Uważamy aby nie posadzić za głęboko, gdyż piwonia może nie kwitnąć. Podlewamy obficie.

Paeonia suffruticosa "Yellow Heaven" Paeonia x lemoinei "Souvenir de Maxime Cornu"

Piwonie drzewiaste wymagają stanowiska w słońcu lub półcieniu, osłoniętego od przeciągów. Ziemia powinna być głęboko uprawiona, żyzna i próchniczna, o odczynie zasadowym. W przeciwieństwie do poprzednich, sadzimy je głębiej. W tym przypadku również nie należy przesadzać z nawożeniem, bo zbyt intensywnie "pędzone" egzemplarze nie zdrewnieją przed zimą i przemarzną, dodatkowo osłabimy rozwój pąków kwiatowych, ponadto piwonie są wtedy bardziej podatne na choroby grzybowe.

Przy zachowaniu tych zasad nie będzie kłopotów z uprawą. Młode rośliny okrywamy, nasadę pędów kopczykujemy, a potem starsze egzemplarze dadzą sobie radę. Wiosną leciutko przycinamy krzewy i usuwamy suche gałązki. Jeśli zapowiadają późne przymrozki, powinniśmy okryć młode pączki włókniną. Po przekwitnięciu wycinamy kwiaty, aby nie zawiązywały owoców.

Ciekawy kwiat peonii

Generalnie piwonie są roślinami odpornymi na suszę, jednak wciąż wymagają systematycznych dostaw wody. Potrzebują jej dużo w okresie wzrostu wiosną, zwłaszcza w czasie kwitnięcia. Najlepiej jest dawkować wodę powoli przez dłuższy okres czasu, aby wniknęła w ziemię na większych głębokościach. Nadal dostarczamy wody umiarkowanie podczas lata i jesieni, raz na tydzień. Wstrzymujemy podlewanie od września - października na czas spoczynku. Nawóz należy stosować wiosną, gdy zaczynają wybijać nowe pędy. Nie sypiemy w centrum karpy, bo ten zabieg może spalić oczka. Robimy to po zewnętrznej stronie.

Podpieranie roślin jest wskazane, bo deszcz i wiatr może powodować opadanie kwiatów, zwłaszcza odmian podwójnych, ciężkich. Bardzo wygodne są pierścienie, które okalają roślinę. Wstawiamy je wiosną.

Wkładamy je wiosną, gdy peonie zaczynają rosnąć Podpórka dla ciężkich kwiatów peonii Specjalne koło z kratką utrzymującą ciężkie kwiaty we właściwej pozycji

Możliwe problemy w uprawie piwonii

Mrówki i piwonie wydają się iść w parze. Mrówki nie żywią się piwoniami ani ich obecność nie jest niezbędna do otwarcia pąków. Pociąga je słodki zapach emitowany podczas rozchylania płatków. Piwonie należy zatem przechowywać z dala od domu, aby niechcący nie przyciągać tych owadów. Aby usunąć mrówki z kwiatów należy zanurzyć je w wodzie przed utworzeniem bukietu.

Ślimaki mogą być eliminowane w pobliżu piwonii przez umieszczenie małych zbiorniczków z piwem lub wysypywanie powierzchni ostrym grysem.

Choroby grzybowe i bakteryjne mogą dokuczać piwoniom. Zwłaszcza grzyb o nazwie Botrytis sprawia, że pąki kwiatowe robią się czarne i spadają. Dzieje się to w czasie mokrej i chłodnej pogody. Należy usuwać porażone części z dala od rośliny, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Radykalnym sposobem ratowania porażonej rośliny jest ucięcie wszystkich liści nad ziemią.

Mączniak pojawia się na liściach, pąkach kwiatowych i kwiatach, powodując czasem ich zniekształcenie. Aby pomóc i ochronić rośliny przed tą chorobą, zapewniamy dobrą cyrkulację powietrza pomiędzy roślinami i słoneczne miejsce.

Piwonie drzewiaste w przypadku niewłaściwej pielęgnacji są podatne na choroby uwiądu, szarą pleśń i choroby wirusowe.

Najczęściej zadawane pytanie: Dlaczego moja piwonia nie chce kwitnąć?

Peonie i róże Peonie w nowoczesnym ogrodzie w towarzystwie okazałych drzew odpowiednio prowadzonych

Prawdopodobne przyczyny:

  • jest posadzona za głęboko
  • ma zbyt dużo cienia
  • jest zbyt młoda - bądźcie cierpliwi. Wyprodukowanie kwiatów trwa około 3 lat (pierwszy rok rozwija korzenie, drugi rok rozwija korzenie i łodygi, w trzecim roku kwitnie)
  • za mało lub za dużo nawozów
  • stosowanie ściółki ze skoszonej trawy lub płynnego nawozu (tego nigdy nie używamy do piwonii)
  • zaatakowały ją choroby grzybowe

Nasienniki peonii Pękające nasienniki ukazujące nasiona piwonii

Rozmnażanie

Piwonie rozmnażane są przez podział korzeni, a czasami przez nasiona. Drzewiaste rozmnaża się przez szczepienie, podział, nasiona i sadzonki.

Peonie z masywnym czosnkiem i kwiatami w delikatnym kolorze - udana kompozycja Peonie na rabacie z bodziszkami
Peonie w towarzystwie delikatnych bylin w stonowanych kolorach (fenkuły, szałwie i jarzmianki) Paeonia peregrina w ogrodzie skalnym

Zastosowanie piwonii w ogrodzie

Piwonie sadzimy na rabacie jako punkty przyciągające uwagę albo tworzymy okazałe rabaty złożone z wielu piwonii, często w jednym kolorze, albo cieniowane. W zasadzie słabo się łączą z innymi roślinami ze względu na swą wyjątkowość i okazały wygląd. Łatwo tutaj o przesadę.

Jednak nasze obserwacje głównie w ogrodach angielskich wykazały, że wspaniale mogą wyglądać z kosaćcami syberyjskimi i brodatymi, bodziszkami, różami, delikatnymi trawami ozdobnymi, makami oraz roślinami cebulowymi np. żonkile, późne tulipany i lilie. Należy je sadzić z dala od dużych drzew lub krzewów, ponieważ będą konkurować o przestrzeń, wodę i składniki odżywcze.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium

Słowa kluczowe: rośliny, byliny
11 komentarzy:
Ewa Szumowska 11:19, 15 lip 2011

Uwielbiam peonie :) szczególnie te różowe ,bo mają niesamowicie grube i pełne kwiaty ...no i ten niesamowity zapach !!!! stały u mnie w wazonie non stop :p

Łucja Badarycz 16:24, 15 lip 2011

Piwonie dla mnie też są najpiękniejsze,szczególnie kocham te o pojedyńczych kwiatach ,naprawdę warto mieć je w ogrodzie i zachwycać się ich pięknem.

Danuta Necel 18:19, 15 lip 2011

Są piękne,zakupiłam w tym roku dwie,ale jeszcze nie kwitły.

Pwl 19:26, 15 lip 2011

piękne odmiany:) najbardziej podobają mi się "Honey Gold" , "Top Brass" i "Voque"

Sebek 20:11, 15 lip 2011

Jedno kłącze zasadziłem rok temu, ale nie złamałem na wiosnę, więc kupiłem drugą w doniczce. Nic nie ruszyła, ale mam nadzieję, że w przyszłym roku doczekam się choćby jednego kwiatu - są przepiękne. Bardzo mnie zaciekawiła ta pomarańczowa z chelsea i odmiana 'sorbet" :)

Łucja Badarycz 10:00, 16 lip 2011

Obejrzałam wszystkie zdjecia pięknych piwoni i nie znalazłam piwonii delikatnej Paeonia tenuifolia,a sa o kwiatach pojedynczych i pełnych w pięknym czerwonym kolorze.

Danuta Młoźniak 10:07, 16 lip 2011

Bardzo chętnie zamieszczę Łucjo jej zdjęcie, jeśli udostepnisz je. Wiem, że masz tę piwonię. Ja nie mam kwiatu, tylko liście chyba.

kasia_c 16:54, 28 lut 2017

Kupiłam dziś kłącze piwonii Sara Bernard. Kiedy je sadzić? Najpierw w domu czy od razu do ziemi?

Agnieszka Wa 21:17, 06 kwi 2017

Czy moglaby Pani napisac cos o piwoni golden flace dzis kupilam klacza w doniczkach ,jestem ciekawa czy zakwitna w tym roku Pozdrawiam

mira 15:04, 21 sty 2019

Dopiero teraz przeczytałam art. i obejrzałam zdjęcia no i coś mi się wyjaśniło.

Nie wiedziałam, że piwonie są trujące - hmm a tak wyzbywamy się trujących roślin z ogrodu a w przypadku piwonii to chyba niemożliwe ale wiedzieć trzeba.

Moje piwonie/nowo posadzony szpaler / praktycznie nie zakwitł i pewnie są 2 przyczyny o których napisałaś - skoki temperatur w czasie upalnej wiosny a tak było - ściółkowałam skoszoną trawą i chyba dałam nawóz płynny

ponadto miały za sucho bo susza była od wczesnej wiosny.

Wzbogacona o nowe wieści poczekam na kwitnienie w tym roku.

Dlaczego tej ściółki z trawy nie lubią ?

Tamaryszek 15:41, 11 mar 2019

I ja wróciłam do artykułu po ostatniej wizycie u Pszczółki, bardzo ciekawy, pomoże mi, bo planuję posadzić kolejne w ogrodzie. Na razie mam tylko Festivę Maximę, radzi sobie doskonale, chociaż ciężkie kwiaty się pokładają.