Irysy to wspaniała i malownicza grupa bylin. Ich nazwa oddaje piękno, miękkość oraz bogate kolory. Były i są bardzo popularne wśród licznych malarzy. Jeśli spojrzymy na obrazy Moneta, zrozumiemy ich różnorodność botaniczną. Claude Monet był pionierem impresjonizmu, jego spostrzeżenia i spojrzenie na temat tych roślin zostały zachowane do dnia dzisiejszego na licznych obrazach.

Kwiaty irysów są dekoracyjnym symbolem wiosny i występują w wielu kolorach, w tym niebieski, fioletowy, biały, żółty, pomarańczowy i różowy, a także w wielobarwnych mieszankach. Jako posłańcy bogów, mają swoją symbolikę. Fioletowy prezentuje mądrość, biały czystość, niebieski wiarę, a żółty oznacza pasję. Irysy są niskie, średnie i wysokie, dzięki czemu ich zastosowanie w ogrodzie jest niezwykle wszechstronne. Można nimi wyczarować prawdziwą eksplozję kolorów, stosując głównie mieszańce irysów brodatych i irysy syberyjskie. Są po prostu niezawodne.

Wybór miejsca zależy od gatunku jaki chcemy posadzić. Z kolei wybór i możliwość posadzenia konkretnego irysa zależy od stanowiska jakim dysponujemy. Niektórzy wolą je mieć w słonecznym miejscu na suchej ziemi, inni w półcieniu i wilgotnej glebie. Tak więc każda możliwość może mieć przy irysach zastosowanie.

Ale dziś zajmę się ich zastosowaniem i najpiękniejszymi kompozycjami, bowiem irysów nie musimy sadzić w jednorodnych, czy jednobarwnych grupach. Kto chce skopiować obraz Moneta, potrzebuje jednego metra kwadratowego i tylko kilka brodatych irysów w kolorze fioletowym, niebieskim, czerwonym, żółtym i pomarańczowym. Należy je posadzić od tyłu do przodu właśnie w tej kolejności, uważając aby te z przodu i z tyłu były wysokie, a w środku niższe.

Od małych do dużych

Irysy można podzielić na trzy grupy, które różnią się wzrostem i porą kwitnienia. Najmniejsze (kilkanaście cm) są Iris barbata Nana, które pokazują swoje kwiaty w kwietniu w zależności od warunków pogodowych w danym rejonie Polski. Kwitnienie przeciąga się na maj, kiedy kwitną mieszańce średnie. Od maja do lipca zakwitnie większość irysów wysokich - Iris barbata Elatior, olbrzymie mieszańce, osiągające nawet metr wysokości, które występują w czystych lub mieszanych kolorach, płatki mają faliste lub gładkie, a wśród nich są również cudownie pachnące.

Sadzenie w sąsiedztwie

Irysy są łatwe do skomponowania na rabacie, gdyż pasują do wielu roślin wymagających podobnych warunków. Trzeba tylko unikać takich, które szybko się mnożą i mogą kłącza irysów zarosnąć.

Doskonali i niezawodni partnerzy to: wilczomlecze (Euphorbia), rozchodniki (Sedum), kocimiętki (Nepeta), floksy (Phlox), maki (Papaver) i łubiny (Lupinus). Połączenie z lawendą (Lavandula) i szałwią (Salvia) także będzie atrakcyjne. Dużą grupę stanowią trawy, np. "najeżony" owies Helictotrichon sempervirens, kostrzewa sina (Festuca glauca) oraz rośliny o niezbyt wysokich, srebrnych liściach, jak czyściec (Stachys byzantina) czy przetacznik (Veronica spicata ssp. incana).

Wczesnowiosenne irysy zestawiamy z niskimi bylinami poduszkowymi jak smagliczka (Alyssum) lub żagwin (Aubrieta) uważając, aby się zbytnio nie rozprzestrzeniły. W ogrodach skalnych dobrze jest zastosować większe odległości, a przerwy między roślinami wyspać drobnym grysem.

Kosaćce mogą też być komponowane między sobą. Po kwitnieniu ich szablaste liście także będą wyglądały imponująco, pod warunkiem, że przytniemy łodygi kwiatowe.

Dla popularnego irysa żółtego (Iris pseudoacorus) czy innych wilgociolubnych znajdą się różne byliny kochające bagienne stanowisko, np. tawułki (Astilbe), kaczeńce (Caltha palustris), pierwiosnki (Primula bulleyana, Primula denticulata) oraz Lobelia x speciosa, Cimicifuga simplex "Brunette" i Ligularia stenocephala "The Rocket".

Nadmienię, że ten bagienny w końcu irys uda się na każdej glebie, z wyjątkiem czystego piasku. Jednak najbardziej malowniczo wygląda nad lustrem wody, kiedy okazała kępa kwiatów się w niej przegląda.

Sadzenie w pojemnikach

Irysy odporne na suszę doskonale się nadają do pojemników. Stosujemy tutaj odmiany niskie lub średnie. Towarzyszą im rojniki (Sempervivum), skalnice (Saxifraga), którymi mogą być otoczone. Dobre będą pszonaki (Erysimum) i srebrny ukwap dwupienny ( Antennaria dioica).

Mała rabata w śródziemnomorskim stylu

Możemy ją zakomponować w zacisznym, słonecznym miejscu używając jako punkty pionowe zamiast cyprysów -kolumnowych iglaków np. tui "Smaragd" lub cisa "Fastigiata". Z irysów wybiorę jasno- i ciemnoniebieskie mieszańce brodate, posadzone grupami po kilka sztuk. Do tego kępa białych królewskich lilii i różowe peonie.

Zwarta, gęsta kosodrzewina "Humpy" uzupełni ciemną zieleń i stworzy mocną poduchę. Fajny efekt zrobi posadzona w dużej ilości w wolnych miejscach nisko przycięta lawenda oraz duże plamy białych, eleganckich goździków. Wolne miejsca uzupełnią omszone liście szałwii lekarskiej. Na brzegach od strony ścieżki posadzę niskie macierzanki Thymus vulgaris “Silver Posie” o srebrzysto-białej poświacie. Całość ścieżki wysypię drobnym, kamiennym grysem w ciepłym kolorze.

Inna wersja tej samej rabaty to duża ilość niskich irysów bródkowych w kolorze fioletowym, wyższych w kolorze bordowym oraz po kilka sztuk kostrzewy owczej (Festuca ovina), różowych goździków (Dianthus gratianopolitanus), białych, pachnących goździków pierzastych (Dianthus plumarius) i purpurowych floksów szydlastych (Phlox subulata). Jako neutralne tło posłuży zielonkawy przywrotnik ostroklapowy.

Jeśli chcecie upiększyć swoje ogrody irysami - we właściwym czasie je posadźcie, koniecznie pod koniec sierpnia. Ich uderzające piękno zawsze zwróci na siebie uwagę.

Artykuły o irysach:

• Irysy - kwiaty bogini tęczy
• Irysy bródkowe - ogrodowe piękności
• Irysy cebulowe
• Urok irysów bezbródkowych

Wątek na forum Irysy.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium