Nie sposób zapomnieć o ostrokrzewie, gdy zbliża się Boże Narodzenie. Ten wyjątkowy czas jest w naszych domach i ogrodach podkreślony zastosowaniem charakterystycznych roślin. Choinka, jemioła, girlandy z iglastych gałązek i właśnie ostrokrzew, zimozielony krzew z czerwonymi lub żółtymi owocami i efektownymi liśćmi, którego historia uprawy sięga czasów starożytnych. Rzymianie wierzyli, że ich kolczaste liście odstraszają złe duchy.
Ostrokrzew jest wytrzymałym krzewem, dobrym także do cienia. Jego charakterystyczne kolczaste, ciemnozielone liście zdobią roślinę przez cały rok. Mogą być też dwubarwne (odmiany 'Variegata'). Ostrokrzew jest rośliną dwupienną, co oznacza, że kolorowe owoce pojawiają się wyłącznie na krzewach żeńskich.
Nazwa botaniczna ostrokrzewu brzmi: Ilex. Ilex aquifolium - jest najbardziej popularny, ale często sadzimy także Ilex meserveae. Ogółem znanych jest ich około pięciuset, ale głównie uprawia się te wyżej wymienione. Ciekawostką jest Ilex paraguariensis - znany pod nazwą 'Yerba mate' - ostrokrzew odkryty w Paragwaju w 1895 roku, uprawiany głównie w Brazylii (największy producent), wykorzystywany do produkcji napoju zawierającego kofeinę, o smaku podobnym do niektórych zielonych herbat.
Kwiaty ostrokrzewu nie należą do zbyt okazałych, są drobne, białe, pachnące i pojawiają się w maju. Po zapyleniu przez pszczoły i inne owady - w listopadzie, pojawiają się owoce. Krzew może być rozprzestrzeniany przez ptaki, które chętnie zjadają jego owoce, a potem roznoszą je dalej.
Uprawa ostrokrzewu
Ostrokrzewy lubią żyzną, próchniczną, gliniastą ziemię o pH 6. Stanowisko powinno być przepuszczalne. Podlewamy raz w tygodniu. Jeśli ziemia jest odpowiednio zasobna, nie muszą być nawożone. Błyszczące liście chronią go przed szkodnikami, chociaż nie oparł się jednemu - opuchlakowi. Ten chrząszcz z lubością wygryza w nim dziury. Miałam takie szkody w naszym ogrodzie.
Krzewy prowadzimy swobodnie lub cięte w obwódki i topiary, a nawet formy bonsai.
Zastosowanie ostrokrzewu w ogrodach
Ostrokrzewy są chętnie sadzone w ogrodach angielskich, w Polsce nieco mniej, jednak dzięki powstaniu bardziej odpornych na mróz gatunków - ich popularność rośnie.
W ogrodach sadziłam żywopłoty, stożki i pojedyncze egzemplarze. Miałam do czynienia także z kulami na pniu i zwykłymi. Czy zdały egzamin? Niekoniecznie, chyba przegrały z bukszpanem i cisem, a to z powodu ogałacania się gałązek ze starszych liści, co czasem powoduje, że krzew staje się prześwitujący.
W Anglii natomiast widywałam głównie obwódki, wysokie żywopłoty i topiary. Zachwyciłam się obwódką w Kiftsgate, gdzie rosła wzdłuż pochyłej ścieżki na stoku góry. Widać ten suchy teren bardzo jej służył.
Dekoracje z ostrokrzewu
Gałązki ostrokrzewu są doskonałym materiałem we florystyce, zarówno do wianków jak i wszelkich stroików. Ucięte długo wytrzymują w stanie zielonym i nie opadają ani z powodu niskich, ani wysokich temperatur. Dlatego co jakiś czas używam go do swoich świątecznych dekoracji. Przyznam, że wianki z jego udziałem najbardziej mi się podobały w mojej historii dekorowania drzwi wejściowych.
Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium
Przepiękna roślina ale w naszym klimacie trudna do uprawy. Poniosłem fiasko kilka lat temu . Niestety przemarzł. Danusiu aby mieć owoce na żeńskiej odmianie czy w pobliżu powinna być odmiana męska ? I druga sprawa - czy są oddzielne nazwy dla odmian męskich i żeńskich ?
Wśród gatunku Ilex x meserveae są odmiany męskie i żeńskie i nazywają się odpowiednio: 'Blue Boy' i 'Blue Girl', 'Blue Prince' i 'Blue Princess' i 'Blue Stallion' i 'Blue Maid ", "China Boy" i "China Girl".
Jeden okaz męski powinien być sadzony na każde 4,5 roślin żeńskich, aby zapewnić dobre zapylenie i ładne owoce. Rośnie on szybciej niż okazy żeńskie i może je nawet przytłoczyć, zwłaszcza jeśli zostanie posadzony zbyt blisko.
Niewłaściwie dobranie męskiej odmiany skutkuje często brakiem zapylenia, a tym samym - owoców. Chodzi tu o niedostosowanie okresów kwitnienia.
U Ilex aquifolium także męskie i żeńskie rośliny muszą być uprawiane razem.
Odmiany żeńskie: 'Amber' , 'Argentea Marginata', 'Ferox Argentea', 'Golden Queen', 'Handsworth New Silver'[, 'J.C. van Tol', 'Madame Briot', 'Myrtifolia Aurea Maculata', 'Pyramidalis', 'Silver Queen', 'Alaska', 'Handsworth New Silver', "Muricata".
Odmiany męskie Ilex aquifolium: 'Elegantissima', 'Ferox', 'Ferox Aurea', 'Ferox Argentea', 'Myrtifolia Aurea Maculata'.
A np. Ilex x attenuata 'Fosteri' jest partenokarpiczny, czyli nie potrzebuje zapylacza i wytwarza owoce bez nasion. Tak samo Ilex aquifolium 'Silver van Tol'.
Jednak w polskich szkółkach z reguły nie ma dobrych oznaczeń i kupujemy " w ciemno".
Cięcie ostrokrzewów w topiary ogranicza ich kwitnienie i owocowanie.
Danusiu ogromne podziękowanie za tak wyczerpujące wiadomości. Może się jeszcze raz skuszę . Pozdrawiam.
Mnie też się nie udało z ostrokrzewami, choć ciagle chciałabym je mieć, bo mi sie podobają to w szkółkach omijam je szerokim łukiem. Rośnie mi natomiast mahonia :-) Na poczatku byłam przekonana, że to ostrokrzew.
Osobiście byłam zadowolona z kolorowych ostrokrzewów piennych, które miałam w donicach, jednak zeszłej zimy zmarzły w szklarni, w której były przechowywane. W gruncie mam tylko jednego, też na pniu, pozostałe trzy przesadziłam do ogrodu klienta i rosną tam dużo lepiej w bardziej słonecznym stanowisku, niż u mnie. Podsadziłam je żółtymi żurawkami, co daje niezły efekt w starciu z ciemną zielenią ostrokrzewu.
Śliczne. Od kilku lat mam ostrokrzew, nie wiem jaka to odmiana ale jak dotąd nie sprawia kłopotów. Rośnie sobie niedaleko świerków, przycinam go delikatnie i pieknie się odwdzięcza swoją urodą. Bardzo spodobał mi się gatunek ciemno zielony prawie czarny z żółtym. Jaka to odmiana?
Liście zielone z żółtym ma m.in. Ilex x meserveae 'Honey Maid', Ilex x meserveae 'Casanova', Ilex aquifolium 'Gold Flash', Ilex aquifolium 'Argenteomarginata', Ilex aquifolium - 'Golden Queen', śliczny jest Ilex aquifolium 'Flavescens'. Trzeba zamieścić zdjęcie na forum lub skopiować te nazwy i porównać ze zdjęciami w internecie.
W starym ogrodzie wyhodowałam 3 ostrokrzewy: dwie"panie" i "pana". Były to prawdopodobnie wspomniane przez Danusię Blue Princess i Blue Prince. Pan wyraźnie górował wzrostem nad formami żeńskimi. Rosły bez większych problemów pomiędzy starymi drzewami, przycinałam zbyt wybujałe i przeszkadzające chodzeniu gałązki. Wszystkie przetrwały ostatnie zimy. Chciałabym je mieć w nowym miejscu, ale muszę najpierw stworzyć osłony przed wiatrem.
Ta soczysta, głęboka zieleń błyszczących liści ostrokrzewu udekorowana pomarańczowo-czerwonymi koralikami, bardzo mi się podoba. To pierwszy świadomie wybrany krzew w moim ogrodzie :) szkoda tylko, że taaaaak baaardzo woooolno rośnie, wydaje mi się, że w przeciągu roku jego wielkość ani drgnęła :(
Teraz gdy zobaczyłam wianek z ostrokrzewem doceniłam z bliska piękno tych liści. Na pewno zasadzę krzak, żeby mieć do dekoracji świątecznych. Dzięki Danusiu za inspirację.
Tylko czy naprawdę tak wolno rośnie ?
Dostałam w prezencie ostrokrzew, więc jeden rośnie; na razie radzi sobie dobrze, ale nie wiem jaka odmiana; zobaczę czy przetrwa zimę, ale w jakiś sposób jest podobny do mahoni, a ta sobie daje radę, więc liczę, że się uda:) i po obejrzeniu wianka z ostrokrzewu tym bardziej cieszę się z tej rośliny:)
To bardzo ładna roślina.Słyszałam,że lubi mieć towarzystwo swojego gatunku. Mój przemarzł zeszłego roku znacząco:) Dobrze Danusiu,że wyjaśniłaś tu kilka istotnych rzeczy dotyczących ostrokrzewów. Jak zawsze wypasione przykłady ,że żal ściska ;)
To bardzo dawny wątek ale może zajrzysz tu Danusiu i rozwiejesz moje wątpliwości. Dostałam właśnie dwa ostrokrzewy, "Alaska" i "Blue Prince". Przeczytałam, że "Alaska" jest odmianą żeńską a "Blue Prince" męską - myślisz, że będą razem ładnie rosły i owocowały? Czy zakwitną w tym samym czasie? "Alaska" obsypana jest pączkami i za chwilkę zakwitnie ale na drugim nie widzę pączków. Masz może zdjęcie lub rysunek męskiego kwiatka? Z niecierpliwością czekam na wiadomość :)
Ostrokrzew jest rośliną dwupienną, nie ulega samozapyleniu dzięki temu.
Nie wiem czy obie odmiany zakwitną w jednym czasie, ale podejrzewam, że kwitnienie zazębi się na tyle aby doszło do zapylenia.
Wpisz w Google hasło "male flower Ilex" - zobaczysz jak wygląda taki kwiat w grafikach.
:D Bardzo dziękuję za szybką odpowiedź. Pozdrawiam.
Blue prince - Blue princess ostrokrzew kolczasty w odmianie "Alaska" jest sampopylny :) Pozdrawiam
Czy duży krzew mogę przesadzić? Mam taki, który rośnie częściowo na mojej działce ROD, a częściowo w lesie i chciałabym go przesadzić.