Żurawki (Heuchera) to piękne rośliny i największy przebój ostatnich lat. Żadna inna bylina nie może się pochwalić tak barwnymi liśćmi, jak żurawka, czy spokrewnione z nią żuraweczki i tiarelle. Początki popularności nowych odmian żurawek datują się na lata dziewięćdziesiąte, kiedy to zaczęto je wprowadzać do upraw balkonowych, jako dodatek o kolorowych liściach. Miały one uzupełniać rośliny balkonowe, kiedy to przestają kwitnąć.
Nikt chyba nie przypuszczał, że szturmem zdobędą oprócz balkonów - nasze ogrody. Nie wyobrażam sobie bowiem, abym ich w jakimś ogrodzie nie posadziła, zwłaszcza odmiany o liściach purpurowych, żółtych czy pomarańczowych, często karbowanych. Bardzo podobne do żurawek są jeszcze Telima i Tolmiea, ale nie mają tak barwnych liści, tylko zielone.
Cechy żurawek
Żurawki rosną dziko głównie na zboczach i skałach w Kanadzie i Meksyku. Jednak hodowcy stworzyli niezliczoną ilość barwnych odmian. Prawie codziennie są wprowadzane nowe mieszańce, dzięki czemu stały się tak popularnymi roślinami do każdego ogrodu. Są to wiecznie zielone byliny o dzwonkowatych, drobnych kwiatkach zebranych w delikatne wiechy, które pojawiają się późną wiosną i latem. Liście są duże, sercowate lub zaokrąglone, często bogato unerwione, pokarbowane lub powycinane. Wyrastają na długich ogonkach liściowych i cała kępa ma kulisty, zwarty pokrój.
Stanowisko uprawy
Żurawki preferują półcieniste stanowiska, ale jeśli gleba jest dostatecznie wilgotna, żyzna i przepuszczalna, to dopuszczalna jest uprawa w pełnym słońcu. Moje żurawki rosną głównie w półcieniu. W przypadku braku wody, liście ulegają przypaleniu. Niektóre odmiany, głównie o żółtych liściach dobrze rosną również w cieniu.
Pielęgnacja
Żurawki w mroźne i bezśnieżne zimy mogą nieco tracić na urodzie liści, dlatego wiosną, po stopnieniu śniegów, należy je przyciąć, aby zrobić miejsce dla nowych przyrostów, które zawsze znacznie się różnią od tych starych. Nie jest to absolutnie konieczne, ale pozwoli roślinom uzyskać piękny wygląd. Jeśli kępy są zbyt zagęszczone, mniej więcej co 4 lata możemy je podzielić. Rozmnażanie przez nasiona jest w warunkach amatorskich dość trudne, choć zdarza się, że żurawki same się wysiewają.
Nawożenie
Nawozimy umiarkowanie od wiosny do połowy sierpnia. Używam nawozów w płynie np. Florovit lub Magiczna Siła uniwersalny co 2 tygodnie. Silniej możemy je zasilać jedynie, gdy rosną pojedynczo. Będą wówczas bardziej dorodne.
Choroby i szkodniki
Choroby i szkodniki na tych roślinach w zasadzie nie występują. Jednak przy zbytniej wilgotności podłoża i cienistym stanowisku, roślinę mogą atakować choroby grzybowe. Rozwiązaniem tego problemu jest przesadzenie roślin we właściwe miejsce.
Dokuczliwym szkodnikiem może być chrząszcz o nazwie Otiorhynchus sulcatus (opuchlak). Jego larwy wygryzają dziury w korzeniach i na wierzchołku rośliny, co powoduje zamieranie. Objawem jest nieuzasadnione więdnięcie rośliny. Zwalczanie jest możliwe przy pomocy preparatu biologicznego z nicieniami (Larvanem).
Zimowanie
Żurawki w gruncie radzą sobie dość dobrze, jednak w donicach nie będą w stanie przeżyć do wiosny. Dlatego pojemniki należy zadołować w zacisznym miejscu i okryć stroiszem iglastym lub nawet przenieść tam, gdzie trzymamy rośliny nie zimujące w gruncie.
Dzielenie żurawek
Teren pod żurawki trzeba dokładnie oczyścić, usunąć chwasty, przekopać widłami oraz zastosować kompost. Następnie wykopać duże karpy żurawek szpadlem lub widłami. Jeśli roślina jest bardzo duża, nie ma konieczności wykopywania całej. Trzeba dokopać się pionowo do miejsca, gdzie chcemy usunąć tylko tę część, która nam jest potrzebna. Oddzielamy ją od rośliny matecznej wraz z częścią korzeni, czyścimy z martwych liści i sadzimy w nowym miejscu, mocno uciskając wokół. Rozstaw co 20-30 cm. Głębokość sadzenia całych roślin taka, jak rosły wcześniej. Sadzonki natomiast umieszczamy tak, aby nie zasypać wierzchołka. Podlewamy raz w tygodniu.
Zestawienia żurawek z innymi roślinami
Dobrym towarzystwem dla żurawek są inne cieniolubne byliny, jak: Astilbe, Phlox, Iris, Bergenia, Hosta, Ophiopogon, a także paprocie. Można je zestawiać z bukszpanami, iglakami czy ozdobnymi trawami. Nie znam lepszych bylin, które by tak do wszystkiego pasowały. Można nimi podsadzać krzewy o kontrastowym zabarwieniu liści, sadzić w żwirze, jako obwódki i ramki drzew. Dzikie alpejskie Heuchera i jej miniaturowe formy, jak Petites, dobrze rosną w ubogiej glebie w ogrodach skalnych. Mają niewielkie rozmiary i wdzięk, który je doskonale łączy z innymi roślinami alpejskimi.
Odmiany o większych liściach są skuteczne w małych grupach lub nawet jako pojedyncze rośliny, ale mogą być również wykorzystywane w dużych nasadzeniach, przeplatane liśćmi paproci lub host. Heuchera zapewni obecność koloru przez cały rok, kiedy inne byliny nie są już widoczne. O zastosowaniu w obsadzeniach pojemnikowych nie wspomnę. Rośliny o najciemniejszym zabarwieniu sadzi się w tzw. ogrodach czarnych lub czerwonych. Drobne kwiatostany żurawek wykorzystuje się także we florystyce do ślubnych bukietów.
Należy też wspomnieć o modnych ostatnio "zielonych ścianach", gdzie żurawki właśnie zyskały również znaczącą pozycję, gdyż doskonale się tam prezentują.
Wiem jedno: żurawki są tak nowe dla projektantów ogrodów, że ich potencjał nie został jeszcze w pełni wykorzystany.
Najciekawsze odmiany
- Heuchera hybrid "Can Can", mocno powcinana, bordowa
- Heuchera hybrid "Green Spice" ma srebrzyste liście z ciemnozielonymi brzegami i pięknym unerwieniem, a dodatkowo przebarwiają się jesienią na pomarańczowo. To jedna z najlepszych odmian.
- Heuchera hybrid "Black Beauty" ma bardzo pomarszczone liście i piękny kolor, po prostu lśni w słońcu.
- Heuchera hybrid "Beauty of Color" naprawdę zasługuje na swoją nazwę. Zielone i purpurowe liście są silnie posrebrzane, w chłodniejszych regionach liście stają się pomarańczowe.
- Heuchera hybrid "Creme Brule" w kolorze karminowo-brzoskwiniowym
- Heuchera hybrid "Velvet Night". Duże niebiesko-purpurowe liście które trwają nawet w pełnym słońcu.
- Heuchera hybrid "Peach Flambe". Na wiosnę liście płoną w kolorze czerwono-pomarańczowym, aby jesienią osiagnąć kolor śliwki. kwiaty białe wyrastają z zaokrąglonej kępy liści.
- Heuchera hybrid "Key Lime Pie" w kolorze limonki
- Heuchera hybrid "Lime Ricky". Liście mają kolor jasnozłota kwiaty biały. To sprawia, że ta żurawka jest prawdziwym akcentem dla każdej półcienistej rabaty.
- Heuchera hybrid "Peach Melba". Bardziej odporna na zimno odmian Heuchera, z liśćmi, koloru brzoskwiniowego z czerwonym i czarnym oznaczeniem. Toleruje pełne słońce i głęboki cień. Ma kremowe kwiaty.
- Heuchera hybrid "Ginger Ale". Ma sercowate liście i nowe, unikalne kolory, co sprawia, że należy do najlepszych odmian.
- Heuchera hybrid "Crème de Menthe". Bardzo odporna odmiana. Liście ciemnozielone ze srebrnymi żyłkami. Prawdziwe piękno.
- Heuchera hybrid "Sparkling Burgundy". Wiosną kolor liści jest jasnobordowy, ciemnieje z pierwszym mrozem. Łodygi kwiatów są purpurowo-czerwone z wiechami białych kwiatów. Heuchera z grupy kompaktowych.
- Heuchera hybrid "Strawberry Candy", marmurkowa ze srebrzystym nalotami
- Heuchera hybrid "Obsidian". Niesamowity, prawie czarny kolor liści czyni tę odmianę wyjątkowo piękną i mroczną. W przeciwieństwie do niektórych innych ciemnych odmian, utrzymuje ciemny kolor wszystkich liści.
- Heuchera hybrid "Plum Pudding". Oszałamiająca barwa liści: odcień śliwki, purpurowe żyły z ciemniejszymi brzegami. Ta żurawka preferuje półcień, jeśli chcemy uzyskać optymalne wybarwienie.
Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium
To prawda, żurawki są piękne i teraz bardzo modne. Jednym z zastosowań, które nie zostały tu wymienione, są zielone ściany http://saturejka.blogspot.com/2010/10/zielona-sciana-na-budynku-europejskiej.html
A taki preparat na opuchlaki muszę dodać do listy zakupów na rok 2011:-)
Tak, rzeczywiście, ja jeż mam zdjęcia na ten temat, zaraz je dodam. Dziękuję Saturejko za czujność w temacie.
CZY w moim zacienionym leśnym ogródku mogę je posadzić pod tujami od strony północnej?Są przepiękne.
Też chętnie Bogusiu poczekam na odpowiedź ,mam nieco inne miejsce ,ale coś mi się wydaje ,ze nie wszystkie odmiany lubią cień.Liście się gorzej wybarwiają ... Mam już małą kompozycję z obu stron frontowych drzwi i tam mają być wkomponowane właśnie żurawki nie wiem tylko czy to dobre dla nich miejsce... Obszerny artykuł ,piękna galeria jak zwykle.Kilka zupełnie prywatnych ,charakterystycznych ujęć nie umknie mojemu oku;) Żurawki są śliczne i ich drobniutkie kwiaty są bardzo wdzięczne ,ja miałam białą róże przy,której była żurawka :)
NIe tyle wystawa jest ważna co warunki glebowe. W piachu i bez wody na pewno nie będą dobrze rosły, a jedynie wegetowały. W moich ogrodach rosną różne żurawki, niektóre w słońcu, a niektóre w cieniu lub półcieniu, ale wszystkie mają dobrą ziemię, bo po wykopaniu dołka został on dobrze zaprawiony próchnicą odkwaszoną. Ponadto mają systemy nawadniające (linię kroplującą) więc wszystkie wymogi najważniejsze zostały spełnione. No jeszcze jeden: nie mogą też mieć za mokro, czyli do gliny się nie nadają.
I teraz tak: odmiany bordowe i te marmurkowe o jaskrawych barwach w słońcu znakomicie rosną, a w cieniu mogą mieć słabsze wybarwienie, ale też będą rosły. Po prostu nie uzyskają dobrej barwy, zgodnej z wzorcem tej odmiany. W cieniu i półcieniu lepiej rosną odmiany żółte, limonkowe (Citronelle, Key Lime Pie itp) i te z kolei w pełnym słońcu mogą ulec przypaleniu, jeśli będą jednocześnie miały za mało wody. Najbardziej uniwersalnym stanowiskiem jest półcień. Jeśli będziecie dbać o nie to pewnie i w cieniu będą się miały nieźle. Moje, niektóre nawet te bordowe rosną w cieniu. Żółte pod ostrokrzewami w zupełnym cieniu i dobrze się mają. Trzeba spróbować.
Danusiu, jak zwykla chylę czoła za super artykuł-bardzo mi one dużo dają, wiesz? Oczywiście, dzięki Tobie żurawki dodałam do swoich ulubionych, zaraz po rh i hortensjach-które jak narazie królują pod nr 1!nawet nie wiedziałam, że są tak bardzo ozdobne i niewymagające-coś dla mnie:)
Dzięki Danusiu za artykuł i komentarz uzupełniający. Sadzimy na wiosnę żurawki .Przygotujcie się plantatorzy , hodowcy , hurtownicy - na wiosnę nastąpi zmasowany atak nas fanów Ogrodowiska na Wasze żurawki !!!
Staram się zwróćić szczególną uwagę na rośliny, które cenię za wartości ozdobne w ogrodzie, nie tylko z powodu kwiatów, ale też liści. Cieszę się, że Wam też się spodobały.
Świetny artykuł i fotki :) Od tego roku mój ogródek powiększył się o ponad 20 sadzonek żurawek :) tylko te żółtolistne trudno u nas dostać...
pozdrawiam!!
Plantpol - firma kolo Oświęcimia jest dużym producentem żurawek. Medal dostali - na jednym ze zdjęć, za Southern Comfort. Wybrałam się tam niedawno, ale od 1go października maja zamknięte :/ zakupy dopiero od kwietnia, buu...w moich okolicach trudno kupić żółtolistne, a oni na pewno mają - widziałam przez płot, ale kupić się nie udało...
A ja się zaopatrzyłąm w Southern Comfort!
Pokochałam żurawki dzięki Forum!no i przepadłąm, chcę mieć wszystkie odmiany!!!narazie mam 7:)
Jaki termin podziału żurawek jest najlepszy?
Można wiosną, kiedy poprzycinamy zmarznięte listki i żurawki widocznie "ruszą".
Można w ciągu całego lata. Sadzonki dziewczyny pobierały od Wiesi nawet teraz, tydzień temu.
Dziękuję!
Paleta odcieni ogromna i jeszcze powstają nowe-zawrót głowy;)
Witam. W tym roku zaczęłam kolekcjonować żurawki. Przyznaję że od wielu lat w ogrodzie mojej mamy rosła roslina o zielonych liściach i drobnych różowych kwiatkach. Ze względu na drobne kwiatki nazywana była muszki. Teraz okazało się że jest to żurawka. Ładnie wyglada przy innych kolorowych.
Właśnie szukałam do kiedy żurawki mogę podzielić...wiadomo, że tu jest. Dziękuję:D
Dodaję do ulubionych.
W jakim czasie najlepiej rozsadzać tzn rozdzielać żurawkę od rośliny matecznej wraz z częścią korzeni,W komentarzach doczytałam się że mogę w ciągu całego lata . Zależy mi na rozmnożeniu by uzyskać obwódkę z żurawek. Czyli teraz spokojnie mogę to robić?
Można teraz, kwitnącym okazom należy obciąć kwiatki wraz z łodygą.
Pani Danusiu, mam pytanie. Jesienią zrobiłam kompozycję w doniczkę - składały się na nią trzy odmiany żurawek - zakupione Electra i Berry Smoothie oraz własnoręcznie wyhodowana z ziarenek Heuchera sanguinea. Udały mi się pięknie, już drugi rok kwitną krwiście na rabacie:-) ). Doniczka stała na zadaszonym tarasie. Do tej pory temperatury w ogóle nie szkodziły roślinom. Od kilku dni mamy ładną pogodę w dzień, ale w nocy ostry mroźny wiatr od północy, który zaczął niestety zawiewać w moje żurawki. Chciałabym je uratować, aby wiosną wysadzić na rabaty - garażu nie mam, zadołować nie da rady - ziemia zmarznięta. Czy wstawianie doniczki na noc do wiatrołapu nie pobudzi zbytnio roślinek?
Mroźny wiatr może zaszkodzić małym żurawkom. Należy je na noc podczas mrozów chować do pomieszczenia z temperaturą na plusie i podlać. Jeśli liście będą wiosną brzydkie trzeba je ściąć, a żurawka odbije ładnym ulistnieniem.
Czy wstawianie do wiatrołapu nie pobudzi roślinek? Nie wiem jakie tam panują warunki?
Mam w wiatrołapie około 17 stopni. Ale mam zabawę - rano wynoszę na schody przed domem, przed wieczorem chowam:-) Tak też się bawiłam na wiosnę z hartowaniem rozsady i cebulowymi w donicach. Lekko to wszystko kłopotliwe, ale czego się nie robi dla tego kawałka ogródka, prawda?
Rzeczywiście za ciepło, mogą rosnąć a światła mało. Latanie z doniczkami. Czego to się nie robi.
Mam okno - nawet spore:-)
Dziś wysiałam ryż ozdobny Black Madras - ciekawe czy się uda... On musi mieć cieplej do kiełkowania - tak 20-25 stopni.
Dodane do ulubionych :)
Witam, Danusiu zakupiłam dziś kolejne żurawki, każda z nich ma po 2 odrosty nawet spore, zastanawiam się czy już teraz przed wsadzeniem na rabatę mogę je podzielić, czy lepiej posadzić tak jak są a w przyszłym roku dzielić?
Lepiej posadzić, wzmocnić i dopiero dzielić.
dziękuję tak zrobię :-)