Najbardziej imponująca wśród szachownic jest Fritillaria imperialis czyli szachownica cesarska - elita tego gatunku, potocznie zwana cesarską koroną. Roślina należy do rodziny liliowatych (Liliaceae). Do Europy przybyła z Persji. W środowisku naturalnym występuje w Iranie, Afganistanie i północno-wschodnich Himalajach.

Po raz pierwszy zakwitła w 1576 r. w ogrodach cesarskich w Wiedniu. Ta wysoka na 60-100 cm roślina zwraca na siebie uwagę dość wczesnym kwitnieniem, bo już w kwietniu - maju oraz pięknymi, dzwonkowatymi kwiatami w kolorach: pomarańczowym (odmiana 'Aurora'), czerwonym ( odmiana 'Rubra'), żółtym (odmiana 'Lutea') lub pomarańczowo-brązowym (odm.''Orange Brillant'), a także charakterystyczną rozetą liści nad okwiatem.

Fritillaria uva-vulpis, (syn. Fritillaria assyriaca) czyli szachownica lisia należy do rodziny Liliaceae i ma subtelne, dzwonkowate, lekko odwinięte kwiaty, zawieszone na cieniutkich łodygach. Ich kolor można określić jako niezwykły, lekko "zakurzony", bordowo-brązowy, odsłaniający złote wnętrze i żółty margines. Ukazują się w kwietniu-maju i osiągają wysokość około 20 cm. Roślina ma lancetowate, szaro-zielone liście.

Te pochodzące z Iranu, Iraku i Turcji kwiaty cebulowe rosną dziko w niektórych miejscach w bardzo trudnych warunkach, a więc jako rośliny ogrodowe w warunkach specjalnie dla nich stworzonych powinny się czuć niezwykle dobrze. Są bardzo podobne do innej niewielkiej szachownicy, Frilillaria michailovskyi. Wg mnie są nieco mniejsze i brzydsze.

Fritillaria michailovskyi czyli szachownica Michajłowskiego pochodzi z północno-wschodniej Turcji i należy do małych szachownic. Jest bardzo interesująca ze względu na zapierającą dech w piersiach niespotykaną kombinację kolorów, które ukazują się w kwietniu-maju.

Z kwiatami roślina osiąga wysokość około 20 cm. Z daleka nie są one zbyt widoczne, mają kolor bordowoo-fioletowy z żółtą krawędzią i żółtymi pylnikami. Kwiaty tej szachownicy zwisają lekko i mają kształt dzwonkowaty z grubymi, woskowymi płatkami, które mogą się zmieniać od burgundu, fioletowego do prawie czarnego. Jej szaro-zielone, lancetowate liście to delikatne źdźbła tej samej wysokości co łodygi kwiatowe.

Fritillaria meleagris, czyli szachownica kostkowata zawsze mnie intrygowała ze względu na wzór szachownicy, jaki ma na płatkach kwiatu. Zanim zadomowiła się w moim ogródku nie przypuszczałam, że to niezbyt duża roślinka, bowiem oglądane na zdjęciach jej dzwonkowate, zwisłe kwiaty wydawały mi się spore. Skąd ta nazwa? Otóż kształt kwiatu przypomina kubek do gry w kości - z łacińskiego słowo Fritillaria, a szachownica - to już wiadomo.

Wiosenne, majowe rabaty kojarzą się głównie z tulipanami, hiacyntami i narcyzami. Aby urozmaicić ich wygląd i nadać wytworności i subtelności posadźmy szachownice - urodziwe i okazałe kwiaty cebulowe, które są rzadziej spotykane, a mogą wiele zdziałać w naszym ogrodzie. Niektóre gatunki (Fritillaria imperialis - szachownica cesarska) są znacznej wysokości (ponad metr), dzięki czemu górują nawet nad tulipanami i są widoczne z daleka.

Szachownice (Fritillaria) należą do rodziny liliowate (Liliaceae). Znanych jest ponad 100 gatunków tych roślin. W stanie dzikim występują na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego Azji i Ameryki Północnej, a także można je spotkać na wilgotnych łąkach w Polsce. Cebule szachownic są trujące i dość nieprzyjemnie pachną. Dlatego uważa się, że odstraszają nornice.