Niewiele krzewów może rywalizować podczas kwitnienia z pięknymi hortensjami, które mają kuliste, płaskie lub wydłużone kwiatostany, kwitną od czerwca do września i mogą rosnąć w półcieniu, a nawet cieniu. W moim ogrodzie najlepszymi roślinami tego sezonu są hortensje "LImelight", które zakwitają późnym latem i hortensje ogrodowe uprawiane w donicach od wczesnej wiosny. Ich unikalne kwiaty znakomicie zdobią ogród i warto je posadzić. Są dostępne w wielu odcieniach: białym, fioletowym, niebieskim, czerwonym, różowym, a nawet kwiaty dwubarwne. Te piękne rośliny sprawią, że nasz ogród zyska ogromnie.

Rodzaj Hydrangea należy do rodziny hortensjowatych. Znanych jest około 80 gatunków pochodzących z południowej i wschodniej Azji (Chiny, Japonia, Korea, Himalaje, Indonezja), Ameryki Północnej i Południowej. Lubimy je głównie dla kwiatów, złożonych z baldachogron lub wiech, zawierających drobne kwiaty płodne i sterylne (płonne) o okazałych, płatkowatych działkach. Niektóre mają także ozdobną, łuszczącą się korowinę oraz ładnie przebarwiające się jesienią ulistnienie. Pośród licznych gatunków i odmian hodowlanych można dobrać do swojego ogrodu takie, które odpowiadają nam pod względem koloru, kształtu kwiatów, ale także wymagań co do gleby, warunków oświetlenia i sposobu cięcia.

Te wspaniałe krzewy mają ogromne walory architektoniczne i zyskują coraz większą popularność. Oferują również tło dla małych roślin ogrodowych. Większość z nich to krzewy od 1 do 3 metrów wysokości lub pnącza.

W Polsce najczęściej uprawia się następujące gatunki:

• Hydrangea paniculata - hortensja bukietowa, h. wiechowata
• Hydrangea arborescens - hortensja drzewiasta, h. drzewkowata
• Hydrangea macrophylla - hortensja ogrodowa, h. wielkolistna
• Hydrangea petiolaris - hortensja pnąca
• Hydrangea quercifolia - hortensja dębolistna
• Hydrangea heteromalla - hortensja miękkowłosa
• Hydrangea serrata - hortensja piłkowana
• Hydrangea aspera - hortensja kosmata

Hydrangea paniculata

To spora lista bujnych, obficie kwitnących hortensji, z których najbardziej znana jest "LImelight" - nowa, ekscytująca odmiana z Holandii. Posiada ona jasnozielone ulistnienie, najpierw zielonkawe, potem białe kwiaty, na końcu różowiejące. Jej kolor doskonale łączy się ze wszystkimi innymi kolorami w ogrodzie. Główki kwiatostanów są duże i trzymają pokrój dzięki silnym pędom. Można je prowadzić w formie małego drzewa, wyprowadzając na początku około 5 dłuższych pędów. "LImelight" jest jedną z najbardziej zachwycających i absolutnie pięknych hortensji. Inne jej cechy to wytrzymałość na suszę, tolerancja co do nasłonecznienia, piękny kolor, długie kwitnienie i sztywne pędy. To łatwe w pielęgnacji i bardzo dekoracyjne krzewy.

Inne popularne odmiany: "Burgundy Lace", "Chantilly Lace", "Grandiflora", "Little Lamb", "Pee Wee" i późno kwitnąca "Tardiva". Ładna jest także odmiana "Unique", "Kyushu", "Pink Diamond" i "Grandiflora". Odmiana "Grandiflora" ma duże, piramidalne kwiatostany w lipcu, które dodatkowo pachną. Można ją prowadzić w formie krzewu lub małego drzewa.

Hydrangea arborescens

Najbardziej popularna i znana jest odmiana "Annabelle". Ma kuliste, białe kwiatostany z przewagą kwiatów płonnych, pojawiających się latem, liście eliptyczne, jasnozielone, długie (10-15cm). Jest bardzo tolerancyjna co do nasłonecznienia. Ta wspaniała, biała hortensja wytwarza efektowne, kuliste, białe kwiaty o średnicy ponad 10 cm i kwitnie na pędach tegorocznych. Znana jest także odmiana o kwiatach różowych.

W przeciwieństwie do lepiej znanych hortensji ogrodowych o niebieskich i różowych kwiatach, Annabelle kwitnie każdego roku, nawet po mocnym przycięciu pędów wczesną wiosną, wymaga jedynie podpórek, ponieważ jej ciężkie kwiatostany mogą się wyłożyć, zwłaszcza podczas mokrej pogody. Kwitnie bez przerwy i to jej ogromna zaleta. Ze względu na mnogość eleganckich kwiatów polecana jest do każdego ogrodu, a w szczególności do ogrodu naturalnego, gdzie sadzi się je pod okapem drzew i wiejskiego - do zestawień z floksami i rudbekiami. Zaschnięte kwiatostany także są ozdobą tego krzewu, dlatego pozostawiamy je aż do wiosny. Brązowe będą ładnie kontrastowały ze śniegiem. Nadają się także do suchych bukietów.

Hydrangea macrophylla

Jest to najbardziej znana hortensja, bardzo popularna w okresie Wielkanocy. Sadzimy ją nie tylko w ogrodzie. Można nią przystrajać wnętrza domów, a także chętnie jest uprawiana w donicach. Ma też mnóstwo ciekawych odmian hodowlanych, o wielkim bogactwie kolorów i kształtów. Hortensje te kwitną najczęściej w kolorze niebieskim lub różowym i ich odcieniach, zmieniając się w miarę przekwitania i w zależności od odmiany i pH podłoża. Przeważają kwiatostany w kształcie baldachogrona, pojedyncze lub pełne.

Ze względu na kształt kwiatostanów hortensje ogrodowe podzielono na dwie grupy:

• kwiatostany kopulaste (np. "Ayesha", "Blue Bonnet", "Altona")
• kwiatostany płaskie (np. "Blue Wave", "Lanarth White", "Tricolor")

Nowością wśród tych hortensji jest grupa "Endless Summer Collection", kwitnąca na tegorocznych i zeszłorocznych pędach, oraz "All Summer Beauty", kwitnąca na pędach tegorocznych. Obie wspomniane grupy również o wiele dłużej kwitną i wielokrotnie powtarzają kwitnienie przez całe lato.

Hydrangea petiolaris

Ta hortensja to bujne, zdrewniałe pnącze, osiągające 9-25 metrów wysokości, które wspina się po drzewach i murach przy pomocy korzeni przybyszowych. "Koronkowe" kwiaty tworzy latem. Mają one kształt płaskich baldachogron o średnicy 15-25 cm. Kwiaty te są lekko pachnące, często także wykorzystywane do bukietów. Hortensja pnąca jest coraz popularniejsza w ogrodach za sprawą obfitego kwitnienia. Hortensja ta może być także posadzona w ogrodzie jako roślina okrywowa w cieniu. Liście są ciemnozielone, jajowate, na końcu zaostrzone i przebarwiają się jesienią na żółto. Przy zapewnieniu jej dobrych warunków glebowych i wodnych rozrasta się bujnie i potrzebuje masywnych podpór.

Hydrangea quercifolia

Jej ozdobą są nie tylko stożkowate wiechy białych, różowiejących kwiatów, lecz także wielkie, 5-7 klapowane liście, przebarwiające się na purpurowo jesienią. Krzewy są dekoracyjne ze względu na ten niespotykany kształt liści, przypominających liście dębu. To jedna z największych hortensji (2,5 m wysokości). Rozrasta się pod ziemią dzięki rozłogowym pędom. Najlepsze odmiany to: "Sow Queen" i "Snow Flake". Hydrangea quercifolia "Snow Queen" to nowa, ciekawa odmiana o wyjątkowo dużych, stożkowatych kwiatostanach. Bardzo atrakcyjny krzew na wilgotne, lekko kwaśne gleby i do półcienia. Niestety jej mrozoodporność jest pod znakiem zapytania, dlatego polecam ją do ogrodów położonych w cieplejszych rejonach Polski.

Hydrangea heteromalla

Pochodzi z Chin oraz Himalajów. Jest to mało znany gatunek, a szkoda bo odznacza się dużą odpornością na mróz. Można go prowadzić w formie krzewu lub małego drzewa. Osiąga 2,5 m wysokości. Liście ma owalne, ciemnozielone liście, zmieniające jesienią barwę na żółtą, a kwiatostany płaskie i luźne. Kwiaty mają 15-20 cm szerokości i pojawiają się w połowie lata. Najpierw są białe, potem w miarę przekwitania przebarwiają się na ciemnoróżowo lub pomarańczowo-brązowo. Hortensja ta kwitnie na pędach tegorocznych w podobnym czasie co "Annabelle". Krzew zdobi dodatkowo łuszcząca się na najstarszych pędach korowina.

Hydrangea serrata

Te hortensje mają wąskojajowate, ciemnozielone, spiczaste liście i spłaszczone, oryginalne kwiatostany w kształcie baldachogron o niebieskich lub różowych kwiatach pojawiających się od lata do jesieni. Kwiaty te są lekko wklęsłe, luźne z niebieskimi kwiatami płodnymi w środku i biało - różowymi płonnymi na zewnątrz. Krzewy są zwarte i osiągają wysokość 1,2 metra. Są bardziej odporne na mróz niż hortensje ogrodowe i dobrze znoszą cień, dzięki czemu można nimi wypełniać rabaty tam, gdzie inne krzewy kwitnące nie chcą rosnąć. Ponadto tworzą mniejsze niż u innych hortensji krzewy, ale bardziej rozgałęzione. Jesienią ząbkowane liście zmieniają barwę na czerwoną, co zwiększa ich atrakcyjność.

Najbardziej znane odmiany: "Blue Bird", "Diadem", "Preziosa", "Rosalba", "Beni-gaku", "Geisha Girl", "Kiyosumisawa", "Miranda", "Miyama-yae-murasaki", "Tiara", "Woodlander", "Yae-no-amacha".

Hydrangea aspera

Pod koniec lata tworzy płaskie kwiatostany średnicy do 25 cm, złożone z małych płodnych kwiatów w kolorze od białego do niebieskiego, otoczonych kręgiem lilioworóżowych, fioletowych do białych kwiatów płonnych (w zależności od pH gleby). Jako nieliczna hortensja znosi gleby wapienne. Liście ma aksamitne, owalne, ciemnozielone. Rozrasta się wszerz dzięki odrostom korzeniowym. Pędy ma dość sztywne i grube. Młode są dość szorstkie, pokryte włoskami (kutnerem), a starsze okazy mają łuszczącą się, szarą korę. Dzięki temu cieszy się wielkim powodzeniem i jest u wielu osób na liście roślin poszukiwanych. Nadaje się do donic i w gruncie. Wadą tej hortensji jest wrażliwość na mróz, dlatego zaleca się ją sadzić w cieplejszych rejonach lub dobrze okrywać na zimę.

Zmiana koloru kwiatów hortensji

Kolor kwiatów hortensji nie tylko zależny jest od odmiany, ale także od zawartości glinu i żelaza dostępnego dla roślin w glebie i jej pH. Kwasowość gleby określa zdolność roślin do pobierania tych dwóch minerałów. Gleby kwaśne dają niebieskie kwiaty (glin jest dostępny dla roślin), alkaliczne zaś dają różowe kwiaty (glin niedostępny dla roślin). Aby zmniejszyć kwasowość gleby, a tym samym podwyższyć pH (zmiana koloru kwiatów z niebieskiego na różowy), dodajemy wiosną wapna do gleby. Aby zwiększyć kwasowość gleby (do zmiany kwiaty z różowego na niebieski), dodajemy siarczanu glinu do gleby wiosną lub kwaśną ściółkę (np. z liści dębu lub korę sosnową). Niektóre odmiany niezależnie od pH gleby, zmieniają kolor w miarę przekwitania i ich płatki stają się bardziej zielone, niebieskie lub cieniowane, co daje bardzo ciekawe efekty. Dostępne są także specjalne preparaty (np. "Niebieska Hortensja") przeznaczone do podlewania hortensji.

Zestawienia z hortensjami

Hortensje są bezcennymi krzewami ogrodowymi, pasują do różnych ogrodowych stylów i posiadają zdolność łączenia różnych struktur, kolorów i celów w jednej kompozycji. Posadzone na rabacie, natychmiast ją wypełniają, rozwijając się bujnie od wiosny, a potem gdy kwitną - wyglądają spektakularnie, zwłaszcza posadzone w dużej ilości. Większe gatunki hortensji mogą stać się z wiekiem małymi drzewami, dlatego należy je posadzić z tyłu rabaty. Hortensje stanowią idealne tło dla wielu bylin lub kiedy są posadzone we własnym gronie, często jednogatunkowo. Na słonecznych obszarach hortensje sadzimy z daliami, ozdobnymi trawami, różami, rudbekiami, rozchodnikami okazałymi. W cieniu idealnym towarzystwem będą funkie (Hosta), paprocie, tawułki (Astilbe), trawy do cienia, parzydło leśne (Aruncus). Zaletą hortensji jest ich cieniolubność, gdzie inne rośliny nie chcą kwitnąć. Możemy z nich tworzyć kwitnące żywopłoty i przegrody zasłaniające brzydkie widoki.

Niektóre odmiany hortensji mogą być uprawiane w dużych donicach samotnie lub w zestawieniach z innymi roślinami, co daje możliwości przenoszenia ich w fazie kwitnienia w najbardziej pożądane miejsca. Dodrze jest użyć jak największych donic, gdyż w małych trudno utrzymać optymalną wilgotność i hortensje często więdną. Ziemię stosujemy żyzną, lekko kwaśną lub kwaśną, a na dno dajemy drenaż. Jeśli donica nie ma otworu odpływowego, musimy go nawiercić. Do podłoża zalecam dodać żelu zatrzymującego wodę. Miesza się go z podłożem, sadzi rośliny i obficie podlewa. Żel magazynuje wodę i oddaje korzeniom w razie potrzeby. Sprawdziłam to rozwiązanie w tym roku i przyznaję, że spełnia swoją rolę. Hortensje mi nie więdły. W donicach można także uzyskać powtórne kwitnienie hortensji w sierpniu-wrześniu, ucinając przekwitnięte kwiatostany i nawożąc rośliny specjalnymi nawozami w płynie, przeznaczonymi specjalnie dla tej grupy roślin.

Przepięknie wyglądają cięte kwiaty hortensji wstawione do dużych, szklanych wazonów. Są bardzo okazałe i trwałe. Hortensjami możemy także dekorować mieszkania i domy, wstawiając kwitnące okazy do osłonek, a potem po przekwitnięciu wysadzając do ogrodu.

Dajmy im szansę zabłysnąć w naszych ogrodach, a z pewnością będziemy szczęśliwi z ich posiadania i pojawiających się przez cały sezon, okazałych i pięknych kwiatów.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium

W tym artykule opisuję wymagania i pielęgnację hortensji