Viburnum plicatum f. tomentosum po lewej, a w oddali Acer rubrum 'Scanlon' w towarzystwie traw i bylinJesień jest jedną z najpiękniejszych pór roku jeśli chodzi o wybarwienie liści drzew i krzewów ozdobnych. Nie ma sobie równej. Do niedawna wybór był niewielki, ale to się zmieniło i od kilku lat mamy czym się cieszyć. Ja także coraz chętniej wykorzystuję atrakcyjne drzewa i krzewy, które w połączeniu z kwitnącymi późnym latem i jesienią hortensjami, ozdobnymi trawami i bylinami, dają naprawdę spektakularny efekt.

Co więcej, zaczęłam uważać takie ogrody za najładniejsze. Chyba się ze mną zgodzicie, że jaskrawo ubarwione liście, w połączeniu ze zwiewnością traw i malowniczością astrów, dzielżanów, języczek, sadźców i innych jesiennych kwiatów, potrafią zawrócić w głowie i sprawić, że wielki uśmiech pojawia się na naszych twarzach.

Liście drzew i krzewów wybarwiają się w kilku zasadniczych kolorach: żółtym, czerwonym - oczywiście w różnym natężeniu i w różnych odcieniach. Ponadto w brązie i fiolecie. Zważając na to właśnie, dobieramy do ich towarzystwa pozostałe rośliny. Najlepiej, aby były to kolory kontrastowe lub stopniowane w różnych odcieniach.

Także na wielu roślinach pojawiają się kolorowe owoce, które będą trwały prawie całą zimę. Stanowią one nie tylko ozdobę, ale też pokarm dla ptaków. Ozdobna potrafi być także kora, znacznie wyróżniająca się podczas zimowych miesięcy na niektórych drzewach.

Liquidambar styraciflua - liście Rhus typhina 'Bailtiger'

Przyczyna zmiany koloru liści

Wiele osób uważa, że ​​przyczyną zmiany barwy jest jesienna pogoda i mróz. Oczywiście, temperatura może wpływać na kolor i jego intensywność, ale to tylko jeden z wielu czynników, które odgrywają tę rolę. Proces, który rozpoczyna zmiany to skrócenie dnia a wydłużenie nocy, kiedy to wydłużające się okresy ciemności powodują zanik produkcji chlorofilu, czyli zielonego barwnika.

Żółty kolor powoduje zawartość ksantofilu, pomarańczowy warunkują karotenoidy, które są cały czas w liściach. Wraz z nadejściem jesieni i surowych, zewnętrznych warunków atmosferycznych powoli zastępują zielony chlorofil. Czasami występują one w tak dużej ilości w liściu, że dają roślinie żółto-zielony kolor już latem. Zazwyczaj, jednak ukazują się po nadejściu chłodów. Główne gatunki drzew przebarwiające się na żółto to: topola, osika, jesion, brzoza, wiśnia, jawor, olcha, miłorząb.

Od antocyjanów zależą zaś czerwienie, fiolety i ich kombinacje. Pigmenty te nie występują cały rok w liściach, a są wytwarzane z końcem lata. Często łączą się z kolorami karotenoidów tworząc ciekawe kombinacje. Występują u około 10 % gatunków drzew klimatu umiarkowanego np. u klonów, dębów, wiśni.

Malus odmiana ozdobna Acer rubrum 'Scanlon'
Liquidambar styraciflua -  korona drzewa Ginkgo biloba

Najpiękniejsze drzewa o kolorowych liściach

Numerem jeden jest dla mnie zdecydowanie Liquidambar styraciflua (ambrowiec amerykański), popularne drzewo w Ameryce, a u nas znane od niedawna. Ma błyszczące, pięcioramienne liście w kształcie gwiazdy, które zwracają uwagę kształtem latem, a jesienią odcieniami pomarańczy, bordo i fioletu. Czasem wszystkie kolory występują jednocześnie. Oprócz liści ozdobna jest także popękana kora w szarym kolorze.

Kolejna gwiazda to Ginkgo biloba, czyli miłorząb dwuklapowy, pochodzący z Chin. Drzewo jest uprawiane od początku istnienia ludzkości i ma wiele zastosowań, głównie jako roślina lecznicza. Jesienią jego wachlarzowate liście zmieniają kolor na jasnożółty. Drzewo zwraca uwagę jaskrawym kolorem i majestatycznym wyglądem.

Cercidyphyllum japonicum Cercidyphyllum japonicum

Lubię także Cercidiphyllum japonicum, czyli grujecznik japoński - genialne wprost drzewo o ciekawym zabarwieniu. Sadzę je od jakiegoś czasu i zbiera same plusy. Widziałam je ostatnio (duży egzemplarz) podczas podróży po Holandii i oprócz koloru może zafascynować także zapachem opadłych liści. Stojąc pod drzewem czujemy niesamowity zapach waty cukrowej.

Wiosenne liście grujecznika są najpierw brązowo- fioletowe, potem zielone latem, kiedy pięknie błyszczą i prześwieca przez nie słońce. Jesienią zmieniają barwę na morelowo-różową, bardzo jasną, widoczną z daleka. Polecam wszystkim to piękne, niewielkie drzewo.

Nie sposób pominąć też klonów (Acer). Szczególnie przypadł mi do gustu w tym roku Acer rubrum 'Red Sunset' o ciekawym kształcie i kolorze liści. Są błyszczące, jaskrawoczerwone i ładnie powycinane. Latem mają kolor ciemnozielony z wierzchu, a jasnozielony od spodu. To drzewo rośnie wysoko (około 15 m) i ma zaokrągloną, owalną koronę. To jeden z najlepszych klonów, w dodatku odporny na choroby i szkodniki. Inny, który mi się spodobał to Acer platanoides 'Crimson King'.

Metasequoia glyptostroboides 'Gold Rush' Sorbus 'Autumn Spire'

Będąc kiedyś jesienią w ogrodzie Szmitów zwróciłam uwagę na niesamowitą metasekwoję chińską - Metasequoia glyptostroboides 'Gold Rush'. Ma złociste igły widoczne z daleka. To jedno wielkie "słońce" na rabacie. Dobrze jest posadzić obok coś czerwonego, np. klon, wtedy efekt murowany. Jedyną wadą metasekwoi jest to, że gubi igły przed zimą, tak jak modrzew.

Inne drzewa to głównie okazy klonów palmowych (Acer palmatum), brzóz (Betula), octowców (Rhus typhina - tych nie polecam ze względu na odrosty korzeniowe), dębów (Quercus), świdośliwy (Amelanchier) oraz judaszowców (Cercis).

Sorbus setschwanensis Callicarpa bordinieri 'Profusion'

Drzewa o kolorowych owocach

Listę otwierają wszelkiego rodzaju ozdobne, rajskie jabłonie (Malus), których w tej chwili mamy duży wybór. Jabłuszka mogą być żółte, pomarańczowe i czerwone, a na dodatek kolejny walor u niektórych odmian to także kolorowe liście.

Następne są jarząby (Sorbus) o owocach czerwonych, pomarańczowych i białych.

Krzewy o kolorowych liściach i owocach

Plejadę gwiazd otwierają wszelkiej maści berberysy (Berberis 'Kobold", 'Green Carpet', 'Erecta', 'Red Tears', zimozielony Berberis julianae). Niektóre mają naprawdę efektowne barwy i ozdobne owocki. Po nich wiodą prym tawuły (Spirea betulifolia), kaliny (Viburnum) i hortensje (Hydrangea), które oprócz zmieniających barwę cudownych kwiatostanów, mają także kolorowe liście. Trzeba również wymienić derenie z ładnymi liśćmi lub gałązkami (Cornus), zarówno małe drzewa jak i krzewy, trzmielinę oskrzydloną (Euonymus alatus), którą powinni znać wszyscy miłośnicy jesiennych ogrodów. Jej różowe liście widać z daleka. Kiedy opadną, roślina zwraca uwagę ciekawą korą z widocznymi "skrzydełkami".

Cercis czyli judaszowiec Berberis
Cornus alba 'Sibirica Variegata' Euonymus alatus

Towarzystwo dla ozdobnych drzew

Do przebarwiających się liści drzew będą dobrze pasowały trawy, które należy zgrupować po kilka sztuk. Polecam Calamagrostis x acutiflora, Hakonechloa macra 'Aureola', Sporobolus heterolepis, Molinia caerulea, Pennisetum alopecuroides, Miscanthus sinensis 'Purpurascens', Imperata cylindrica 'Red Byron'.

Z turzyc ładnie przebarwia się Carex testacea 'Prairie Fire'. Polecam też do zestawień czarny konwalnik Ophiopogon planiscapus 'Nigrescens'.

Kolejna grupa roślin towarzyszących to kolorowe żurawki (Heuchera), zwłaszcza odmiany żółte lub różowe, dąbrówki rozłogowe (Ajuga reptans), delikatne astry bylinowe (Aster), świecznice (Cimicifuga)i masywne rozchodniki okazałe (Sedum spectabile w odmianach). Warto nimi podsadzić kolorowe plamy drzew.

Miłośnicy pięknych ogrodów mają wiele możliwości, jeśli tylko rozważą włączenie kolorowych drzew i krzewów do kompozycji. Będą wyglądały efektownie, niezależnie od tego, czy kwitną czy nie.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium

14 komentarzy:
Kindzia 12:32, 07 lis 2012

O matko !!! Ale uczta !!!! Ale cuda !!!

Agnieszka Baklarz 12:33, 07 lis 2012

Właśnie przeczytałam bardzo ciekawy artykuł w Wiedzy i Życiu numer 10/2012 p.t. "Kolorowy zawrót głowy" autorstwa Marcina Ryszkiewicza. Generalnie wskazuje on na przyczyny dlaczego w Polsce jesień jest "złota" a na kontynencie amerykańskim znacznie bardziej kolorowa (ze szczególnym uwzględnieniem czerwonego). Oraz dlaczego w Europie jest 5 odmian dębu a na kontynencie amerykańskim - 80. Polecam jako ciekawą wskazówkę dla wszystkich :).

Urszulla 13:22, 07 lis 2012

Tak jak zieleń człowiekowi jest potrzebna do życia, tak kolory jesienne ożywiająco działają na psychikę. Dają nam uśmiech, zadowolenie i mnóstwo pozytywnej energii, w kolorowej scenerii drzew i opadających wielobarwnych liści dobrze się czujemy. Uwielbiam np. jesień w lasach.

Ozz 14:12, 07 lis 2012

Ja bym dorzuciła do klonów genialny klon tatarski, który jest nieduży, wiosną zachwyca czerwonymi ,,noskami", a jesienią szaleje z barwami liści :)

Anna R. 14:13, 07 lis 2012

Uwielbiam kolory jesienią :) Bardzo ciekawy artykuł... nie wiedziałam dlaczego liście się przebarwiają.... :(

Maja Dehmel 10:09, 08 lis 2012

Piękne zdjęcia, cudowne kolory! Bardzo inspirujący artykuł :)

sztukmistrz 17:52, 14 lis 2012

Cornus (gatunek nn) z galerii do powyższego artykułu to z dużym prawdopodobieństwem dereń Kousa odm. chińska

Irena Miłek 15:04, 15 lis 2012

Te kolory powalają, piękna jest każda odsłona natury, a artykuł bardzo ciekawy:)

A_gawa 20:19, 01 maj 2014

Dodaję do ulubionych.

jola54 19:07, 16 wrz 2014

Właśnie wczoraj kupiłam dwa klony,dzisiaj dokupiłam trzeci i jeszcze pęcherznicę bordową i żółtą, będę szukać dalej kolorowych liści...:D

Danuta Młoźniak 20:47, 16 wrz 2014

Piękny odzew, ogród na pewno na tym skorzysta, jego właścicielka także. Pozdrawiam.

Magdalena Błańska-Mecner 18:21, 04 paź 2015

Świetny artykuł, w sam raz dla mnie. Cały czas jestem na etapie poszukiwania wyjątkowego drzewka, uwielbiam jak się zmienia :-) Pozdrawiam.

Danuta Młoźniak 18:23, 04 paź 2015

Jesień jest tą porą roku, najbardziej kolorową i zmienną. Widoki dobrze zaprojektowanego ogrodu z okien sprawiają niesamowitą satysfakcję.

Magdalena Błańska-Mecner 18:34, 04 paź 2015

Prawda :-) dlatego wszyscy tak się staramy :-)