Dwarf Tomato Project: Historia, Która Zmieniła Świat Karłowatych Pomidorów
Czy kiedykolwiek marzyłeś o pomidorach, które łączą w sobie wspaniałość tradycyjnych odmian heirloom z kompaktowym rozmiarem, idealnym do uprawy w ograniczonej przestrzeni? Historia Dwarf Tomato Project zaczyna się od jednego prostego komentarza na forum ogrodowym Gardenweb.com, który zapoczątkował coś naprawdę niezwykłego.
Krótkie wprowadzenie zanim dojdę do tego słynnego komentarza. Na lokalnym targu rolnym w miasteczku, gdzie Craig i jego żona Susan od lat sprzedawali swoje sadzonki pomidorów, często słychać było jedno pytanie: „Jakie są te pyszne, nietypowe odmiany, które mogę hodować na moim tarasie lub balkonie?”. Klienci, zafascynowani różnorodnością kolorów i kształtów pomidorów, często marzyli o dużych, soczystych owocach. Jednak dla wielu z nich wysoko rosnące odmiany pomidorów okazały się prawdziwym wyzwaniem – w końcu nie w każdych warunkach można je uprawiać.
Na początku 2005 roku, Craig LeHoullier, zapalony ogrodnik, wyraził swoje niezadowolenie na temat niewielkiej liczby odmian karłowatych pomidorów dostępnych wśród ogrodników na ww. forum. Zasugerował, że warto byłoby połączyć karłowate odmiany z tymi klasycznymi, aby stworzyć nowe, interesujące smaki i kształty. Z uwagi na to, że był kolekcjonerem starych katalogów z nasionami to wspomniał o pomidorze New Big Dwarf z katalogu nasion Isbell z 1915 roku. Owy pomidor, powstał dzięki skrzyżowaniu Dwarf Champion (pomidor znany od 1890 roku) z gigantycznym pomidorem Ponderosa (największy znany pomidor w tamtym czasie). Po skrzyżowaniu i kilku pokoleniach selekcji, wypuszczono odmianę New Big Dwarf. Zachowała ona kompaktowy wzrost swojego rodzica Dwarf Champion, ale z dużymi owocami Ponderosa. Było jasne, że podejście Isbell odniosło sukces, ale co dziwne, nigdy nie zostało to dalej rozwijane, aby stworzyć gamę nowych odmian karłowatych o dużych owocach w różnych kolorach.
Ten pomysł zainspirował Patrinę Nuske-Small - inną użytkowniczkę forum, która postanowiła spróbować swoich sił w krzyżowaniu karłowatych odmian z heirloloom już w nadchodzącym australijskim sezonie letnim (Craig mieszkał w USA, ona w Australii, a magia internetu pomogła taki projekt rozpocząć). Dzięki realizacji projektu na różnych półkulach możliwe było osiągnięcie dwóch sezonów wegetacyjnych w jednym roku kalendarzowym, co pozwoliło skrócić czas opracowywania nowych odmian pomidorów o połowę.
Nie minęło wiele czasu, a Patrina z sukcesem przeprowadziła osiem skrzyżowań. Wspólnie z Craigem postanowili zaprosić innych ogrodników do współpracy (przeszło 100 wolontariuszy), tworząc projekt, w którym każdy chętny mógłby pomóc w uprawie nowych pokoleń pomidorów. Celem było stworzenie różnorodnych odmian, które zachwycały by smakiem, kolorem i rozmiarem, a jednocześnie byłyby bardziej kompaktowe i łatwiejsze w pielęgnacji. Wolontariusze mieli szansę nadać nazwy nowym pomidorom, co stało się świetną motywacją do zaangażowania się w projekt.
W styczniu 2006 roku projekt zyskał nowe życie dzięki dedykowanej sekcji na forum Tomatoville, które stało się jego centrum dowodzenia. Uczestnicy zaczęli rejestrować się co sezon, aby pomagać w rozwijaniu nowych „rodzin” pomidorów. Każda krzyżówka była nazywana roboczo, inspirując się postaciami z „Królewny Śnieżki i siedmiu krasnoludków”. Te nazwy były używane do raportowania wyników, aż do momentu wyłonienia najlepszych odmian, którym nadano ostateczne nazwy odmian przez wolontariuszy.
Z roku na rok projekt rósł, a coraz więcej ogrodników zaczęło eksperymentować z krzyżowaniem karłowatych pomidorów oraz odmian heirloom. Do 2019 roku Dwarf Tomato Project dumnie zaprezentował ponad 100 nowych odmian, a po odkryciu Open Source Seed Initiative (OSSI), wszystkie te pomidory zostały oznaczone jako odmiany OSSI. To oznacza, że ich nasiona są dostępne dla każdego, z obietnicą, że będą one swobodnie używane, a ich pochodne nie będą ograniczane przez patenty.
W projekcie uczestniczyli także inni entuzjaści, tacy jak Bruce Bradshaw, Vince Lavello, Ray South, Lee Newman, Sherry Long i Soren Linnemann. Dzięki ich zaangażowaniu kategoria karłowatych pomidorów nieustannie się rozwija, a ich popularność wciąż rośnie. W dobie, gdy coraz więcej ludzi pragnie uprawiać własne jedzenie w ograniczonej przestrzeni, karłowate pomidory stały się idealnym rozwiązaniem.
Ich projekt to prawdziwy fenomen – pierwszy w historii ogrodnictwa na świecie, w którym biorą udział wyłącznie wolontariusze. Co więcej, nikt z zaangażowanych nie jest profesjonalnym botanikiem ani ogrodnikiem. To pasjonaci, którzy pragną zgłębiać tajniki genetyki pomidorów i odkrywać nowe, intrygujące odmiany. Co najważniejsze, cała praca nad nowymi odmianami jest całkowicie nieodpłatna. Craig i Patrina oraz ich zespół wolontariuszy nie oczekują wynagrodzenia – to czysta pasja i chęć stworzenia czegoś, co za wiele lat może być uznawane za prawdziwe skarby w świecie pomidorów heirloom. Ich projekt to dar dla ogrodników zmagających się z ograniczoną przestrzenią, a także wkład w różnorodność genetyczną pomidorów na całym świecie. W końcu każdy z nas zasługuje na smakowite pomidory, które można hodować nawet na niewielkim tarasie.
Do grudnia 2023 roku 160 odmian zostało oficjalnie wprowadzonych przez „Dwarf Tomato Project”. Chociaż projekt został już oficjalnie zamknięty, kilka dodatkowych odmian jest prawie ukończonych i zostaną wprowadzone w ciągu najbliższych kilku lat.
Jeżeli marzysz o pomidorach, które łączą w sobie smak i kolor tradycyjnych odmian heirloom, a jednocześnie są o połowę mniejsze – Dwarf Tomato Project jest stworzony właśnie dla Ciebie.
