RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE 
Szałwia lekarska- Salvia officinalis L.

Roślina wieloletnia pochodząca z rejonów Morza Śródziemnego i osiągająca rozmiary 40-60cm. Jest typową krzewinką tzn. jej górna część pędów jest niezdrewniała a dolna drewnieje lub jest półzdrewniała. W pierwszym roku uprawy wytwarza pędy nadziemne i liście ale nie kwitnie.
Liście kutnerowate, mocno kutnerowato owłosione (z daleka lekko srebrzyste).
Kwiaty w pełni kwitnienia liliowo-niebieskie i bardzo dekoracyjne (wytwarzane dopiero od drugiego roku uprawy). Kwitnie dosyć wcześnie bo już w połowie maja.
Roślina bardzo ciekawa- dawniej mówiono, że:”kto ma Szałwię w ogrodzie, tego śmierć nie ubodzie”. Panowało przekonanie, że zerwać roślinę mógł tylko młodzieniec w białej szacie, bez butów o bezwzględnej czystości (prawiczek), który boso powoli zbliżał się do rośliny i ścinał ją złotym lub srebrnym nożem.
Krążyła legenda, że została ona nagrodzona przez Boga za to, że gdy uciekająca Święta Rodzina zatrzymała się pod jej krzewem, ona usypała kwiaty i stworzyła miękki kobierzec- stąd wierzono, iż czyni człowieka nieśmiertelnym.

Wymaga stanowiska słonecznego oraz wapiennej i próchnicznej gleby.
Surowcem może być ziele, ale typowym i najlepszym zarazem surowcem jest liść, który pozyskujemy obrywając każdy listek. Surowiec ścinamy tuż przed kwitnieniem 5-10cm. nad glebą (roślina szybko odrasta i w ciągu roku można wykonać 2-3 zbiory). Zawiera on:
-       ok.2% olejków eterycznych.
-     garbniki i goryczki.
Szałwia jest najlepszą przyprawą do wołowiny, gulaszu, pieczeni (kocie języczki- liście maczane w naleśnikowym cieście i smażone).
Szałwia używana jest do:
-       płukania gardła i wszelkiego rodzaju infekcji.
-       działa przeciwpotnie (picie herbatki, mycie nóg powoduje mniejsze ich pocenie ).
-       pomaga przy problemach z przewodem pokarmowym (herbatka zawiera goryczkę i garbniki).
Uprawiana jest w rozstawie 30x40 lub 40x40 (ładnie wygląda w donicach). Oprócz typowej odmiany’Bona’uprawiane są również odmiany o różnym zabarwieniu liści np. o liściach lekkoantocjanowych i dwubarwnych‘Purpurescens’ oraz żółtozilonych-‘Goldi’.
 

RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE 
Cząber ogrodowy- Satureja hortensis L.

Roślina jednoroczna, silnie aromatyczna i miododajna- pochodząca z rejonów Morza Śródziemnego. Osiąga wysokość ok.50-60cm. Charakterystyczne dla tej rośliny są czerwonawe i dodatkowo bardzo delikatnie owłosione pędy główne.
Liście lancetowate, wydłużone i charakterystycznie gruczołowato owłosione. Roślina wytwarza bardzo dużo pędów bocznych i krótkopędów wyrastających z kątów liści.
Kwiaty biało-różowe lub różowoliliowe występują bardzo obficie. Posiada charakterystyczny pokrój (liście wraz z rozgałęzieniami wytwarza dopiero od 1/3 wysokości a nie od podstawy).
Surowcem jest ziele„otarte”-które pozbawione jest pędów głównych (uzyskuje się go bardzo dużo). Zbiera się je na początku kwitnienia (ścina się wierzchołki pędów- 18-19cm) a następnie suszy w temp.30-35 stopni.
Czomber dobrze znosi nasze warunki klimatyczne i można wysadzać go bezpośrednio na pole już 15-20 kwietnia. Podobnie jak Bazylia jest ważną rośliną przyprawową, i mimo że prawie zapomniany jest godny polecenia (bardzo specyficzny i intensywny zapach).

Główne składniki to olejki eteryczne w ilości ok. 2% , które są mieszaniną zw. fenolowych i terpenowych (zapach mocny ale ulotny, silniejszy niż u Bazylii- gdyż jest Czomber, który ma do 4% olejków).
Bardzo ważna jest także zawartość garbników (dlatego dodajemy go pod koniec gotowania).
Oprócz olejków i garbników zawiera także:
-    żywice
-    lawonoidy
-    dużo karotenoidów
-    witaminę C
-    bardzo dużo zw. mineralnych- soli (Ca, K, Fe, Na, Zn, Mn, Cu) co jest bardzo ważne.
Najlepszy do potraw z fasoli i grochu („fasolowe ziele”).Dużo zużywa się go na południu Europy.
Działa dezynfekująco i odkażająco na przewód pokarmowy i oczyszcza go z drobnoustrojów, zapobiega wtórnym procesom gnilnym w przewodzie pokarmowym w zgięciach jelit- poprawia perystaltykę jelit (herbata z Czombru).
Pomaga w trawieniu- szczególnie ciężkostrawnych potraw, działa ściągająco, przeciwrobaczo i przeciwbiegunkowo.

Uprawia się z siewu bezpośrednio na pole w kwietniu (połowa lub 3 dekada) na miejsca stałe (tworzy dużo nasion i sam się rozsiewa a jego samosiew w odróżnieniu od samosiewu Bazylii jest ładny i mocny) w rozstawie 30x20-25cm.(po przerwaniu).
Kiedyś w bardzo dużych ilościach uprawiany w ogrodach zakonnych i używany w kuchni staropolskiej (nie było wówczas lodówek więc trzeba było czymś zagłuszyć nieprzyjemny zapach nadpsutego mięsa).
Świeży Czomber jest bardzo dobry do kiszenia ogórków i marynowania grzybów, a także do innego rodzaju konserw, pizzy, zapiekanek. Często występuje w różnych mieszankach np. bułgarska”Czubrica”. Ma bardzo korzystny wpływ na organizm.
Podobnie jak Bazylię można uprawiać go w doniczkach, na balkonie lub ziele na zbiór pęczkowy (wychodzi idealnie).
Czomber uprawiany jest u nas od XI w.,więc zdążył doskonale przystosować się do naszych warunków klimatycznych i świetlnych (Bazylia potrzebuje dużo światła). Czomber można- podobnie jak np. Lawendę, rozmnażać wegetatywnie przez sadzonki zielne z tzw.”piętką”. Innym jego zastosowaniem w kuchni jest dodawanie go- podobnie jak Kolędry i Estragonu, do tzw.”aromatyzowanych olejów” (olej roślinny+Czomber ustawiamy na 3 tygodnie na okno i codziennie mieszamy wskutek czego olej nabiera niepowtarzalnego ostro ziołowego aromatu).

RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE
Cząber górski- Satureja montana L.



Jest rośliną wieloletnią. Różni się tym, że jest niższy 30-40cm., bardzo gęsto ulistniony i bardziej aromatyczny
hehe pewnie spodziewaliście się bogatszego opisu

RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE 
Hyzop lekarski- Hyssopus officinalis L.

Hyzop lekarski jest wieloletnim półkrzewem wyrastającym do wysokości 60 cm.
Łodygi ma czterokanciaste, rozgałęzione, dołem zdrewniałe, gęsto ulistnione. Bardzo charakterystyczne są jego mocno ciemnozielone liście.
Liście są naprzeciwległe, równowąskolancetowate, tępe, jednoczerwone, siedzące.
Kwiaty są fioletowo-szafirowo-niebieskie (rzadko pojawiają się białe lub różowe), dwuwargowe, w nibyokułkach, skupione w pozorne kłosy na szczytach łodyg. Pojawiają się od drugiego roku.
Owocem jest poczwórna rozłupnia.
Kwitnie bardzo obficie od czerwca do września.
Jest to gatunek śródziemnomorski uprawiany w wielu krajach. W Polsce często zdziczały, rośnie na ciepłych glebach, szczególnie wapiennych i siedliskach ruderalnych.

Surowcem leczniczym jest ziele (Herba Hyssopi), które zbiera się w lipcu lub sierpniu. Ścina się górne kwitnące części pędów i suszy w zacienionych i przewiewnych miejscach lub w szuszarniach w temperaturze nie wyższej niż 40 stponi.
Ziele zawiera do 1% olejku eterycznego (który jest mieszaniną kilkudziesięciu związków), flawonoidy, garbniki, glikozyd hyzopina, fitosterol i sole mineralne.
Surowiec działa rozkurczająco na przewód pokarmowy, przywraca ruchy perystaltyczne jelit, pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa wyksztuśnie. Zastosowany zewnętrznie ma działanie ściągające, przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne i przeciwbakteryjne. Stosowany jest w leczeniu zapalenia dróg moczowych i nerek, w nieżycie błon śluzowych przewodu pokarmowego, długotrwałych biegunkach, przewlekłych nieżytach gardła i oskrzeli, męczącym kaszlu i nadmiernej potliwości.
Hyzop jest także bardzo cenną rośliną przyprawową. Do przyprawiania potraw używa się go w stanie świeżym lub suszonym.

Ze względu na bardzo ciekawie wyglądające i obficie zawiązujące się kwiaty (intensywne kwitnienie) pięknie wygląda w ogrodzie. Uprawiać powinno się go w rozstawie 40x40.
Hyzop lekarski znany był i uprawiany w starożytności. Olejek Hyzopu potrafiono destylować już w XVI wieku.

RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE
Bukwica lekarska- Betonica officinalis L.

Bukwica lekarska jest wieloletnie rośliną zielną o aromatycznym zapachu i silnym kłączu.
Łodygę ma wzniesioną, wysokości do 80 cm, szorstko owłosioną, wyraźnie czworokątną.
Ma dwa rodzaje liści: odziomkowe zebrane w różyczkę, długoogonkowe, jajowato-podługowate i łodygowe, naprzeciwległe, prawie siedzące. Brzegi liści są karbowane.
Kwiaty ciemno-różowe lub fioletowe, dwuwargowe, w nibyokułkach zebranych w szczytowy kłosokształtny kwiatostan.
Owocem jest poczwórna rozłupnia. Rozłupki są podłużniejajowate, gładkie.
Kwitnie od czerwca do września.
W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze niżu i w niższych partiach gór. Porasta łąki, murawy, zarośla i wzgórza. Bukwica jest bardzo starą rośliną leczniczą, znaną już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Uważano ją również za roślinę magiczną. Obecnie straciła nieco na znaczeniu.

Używa się jej ziela (Herba Betonicae), które zbiera się w okresie kwitnienia wraz z liśćmi odziomkowymi. Suszy w miejscach przewiewnych i zacienionych lub w suszarniach w temperaturze nie wyższej niż 40 °C.
W zielu występuje do 15% garbników, związki gorzkie i olejek aromatyczny.
Ziele ma działanie ściągające, dezynfekujące, uspokajające. Używa się go w chorobach dróg oddechowych, zapaleniu pęcherza i dróg moczowych, biegunkach i bólach pochodzenia nerwowego. Zewnętrznie, w postaci okładów, na obrzęki. Surowiec stosowany jest również w medycynie weterynaryjnej.

jeszcze kilka gatunków i przebrniemy przez zioła, potem długo będą bardzo ogrodowe gatunki a później mieszanina ogrodowych z naturalnymi z sąsiedztwa ale z przewagą ogrodowych

Emilianoparmezano napisał(a)

jeszcze kilka gatunków i przebrniemy przez zioła, potem długo będą bardzo ogrodowe gatunki a później mieszanina ogrodowych z naturalnymi z sąsiedztwa ale z przewagą ogrodowych

to znaczy,że robi się coraz ciekawiej

ale coraz ciekawiej czy dopiero ciekawie?

zdecydowanie coraz ciekawiej

a TA BUKWICA PRZYPOMINA TROCHĘ LAWENDĘ-CZY SIĘ MYLĘ?