RODZINA: WARGOWE- LABIATEAE
Serdecznik pospolity- Leonurus cardiaca L.
Należy do rodziny Jaskrowatych- Ranunculaceae. Jest byliną wysoką od 30 do 150 cm. (w zależności od warunków siedliskowych). Wytwarza podziemne, krótkie kłącze, z którego wyrasta kilka łodyg.
Łodygi wąskie, wzniesione, rozgałęzione, bardzo gęsto owłosione szorstkim, bardzo kłującym i nieprzyjemnym włoskiem i fioletowo nabiegłe (z tego powodu łodygi z daleka są czerwonawe). Są w bardzo charakterystyczny sposób bruzdowane (4 kanciaste).
Liście naprzeciwległe (bardzo charakterystyczne). Odziomkowe i dolne łodygowe w zarysie koliste lub jajowate, u nasady sercowate, głęboko 5-7-dłoniastodzielne, długogonkowe; inne liście łodygowe podłużnie eliptyczne lub lancetowate, u nasady klinowate, 3- dzielne lub 3- klapowe (z wyjątkiem szczytowych), krótkogonkowe lub prawie siedzące; wszystkie liście w górze grubo karbowanopiłkowane, z rzadka omszone, ostre, z wierzchu ciemnozielone, spodem jasnozielone (owłosienie na liściu bardzo miękkie, bardzo nieprzyjemne na łodydze i kwiatach).
Kwiatostanem jest kłos, złożony z wielokwiatowych nibyokułków, umieszczonych w kątach liści na głównych i bocznych pędach. Kwiaty różowe lub czasem purpurowe, dwuwargowe i silnie owłosione; kielich znacznie krótszy od korony; ząbki kielicha trójkątne, szydlasto kłujące; korona o rurce płaskiej, w gardzieli nierozętej, wewnątrz z pierścieniem włosków; warga górna purpurowa, płaska, warga dolna ze środkową łatką purpurowo nakrapianą.
Nazywany jest „lisim ogonem” ze względu na to, iż dopuki nie wytworzy kwiatostanów jest nieprzyjemnie owłosiony i nie da się go dotknąć a potem wloski układaja się tak, że głaskając go ma się wrażenie jakby głaskało się ogon.
Kwitnie od czerwca do września, owocem jest poczwórna rozłupnia.
Występuje w strefie umiarkowanej Europy, w Azji, Azji Mniejszej i Ameryce Północnej. W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i pogórzu, na bardzo specyficznych stanowiskach (przydroża, przychacia (koło domostw, płotów), śmietniska, rumowiska, urwiska gliniastych wzgórz). Posiada bardzo specyficzny zapach- „mysi”.
Uprawiany jest w celu pozyskiwania z niego surowca leczniczego (ma działanie nasercowe ale nie jest to roślina zawierająca glikozydy nasercowe).
Surowcem leczniczym jest ziele (Herba Leonurii cardiacae), które zbierane jest ręcznie w początkowym stadium kwitnienia. Ścina się pędy boczne i szczytowe części (ok. 25cm.) pędów głównych i suszy się w miejscach cienistych i przewiewnych lub w suszarniach w temperaturze nie wyższej niż 35 stopni. Po wysuszeniu odrzuca się grubsze fragmenty łodyg, a surowiec przechowuje się w miejscach zacienionych.
Surowiec zawiera alkaloid stachydrynę, gorycze, garbniki, olejek eteryczny w ilościach sladowych, flawonoidy, kwas kumarynowy oraz cholinę, irydoid leonuryd, trójterpeny, glikozyd dwuterpenowy marubinę, antocjany i sole mineralne.
Ma bardzo ciekawy i bardzo bogaty skład chemiczny, który jest bardzo podobny do składu biochemicznego skóry ropuchy.
Z wysuszonego ziela Serdecznika przygotowuje się 2 postaci leku (napar i nalewka). Można stosować je bez przeszkód, jednakże prawie wszystkie używane specyfiki ziołowe trzeba konsultować z lekarzem. Są takie, które wchodzą w interakcje ze środkami chemicznymi np. Dziurawiec- używany jako środek antydepresyjny wchodzi w interakcje ze środkami przeciwciążowymi, w wyniku czego stosując jedne i drugie można w nią zajść. Ginko biloba natomiast- preparaty z niego sporządzane stosowane są dziś bardzo powszechnie w otępieniu starczym i chorobie Altzhajmera, przy której używa się wiele leków, mogących wchodzić w interakcje, prowadząc nawet do śpiączki.
Używane są w leczeniu nadpobudliwości nerwowej, różnych rodzajach nerwic, histerii, pomocniczo w wielu chorobach psychicznych. Jako środka w chorobie nadciśnieniowej, zmniejszającego ryzyko zakrzepów i uspokajającego serce (przy jego kołotaniu).
Stosować je można także przy zaburzeniach menstruacyjnych i dolegliwościach związanych z przekwitaniem u kobiet (menopauza), leczeniu bezsenności, a nawet przy stanach nerwowych i zaburzeniach seksualnych na tle nerwowym zarówno u mężczyzn jak i kobiet. Medycyna ludowa zaleca jako środek farmaceutyczny Świeży sok wyciśnięty ze szczytów łodyg.
Przepięknie komponuje się na tle szarych płotów ze względu na bardzo dekoracyjne liście i kwiatostany (jednakże przed wytworzeniem pędów kwiatostanowych prezentuje się niemniej okazale, a dla wielu wtedy właśnie jest piękniejsza). Rozstawa 40x40cm..
.
