Zima się kończy, zaczyna przedwiośnie i wiosna, a to znakomity czas na rozpoczęcie cięcia drzew i krzewów. Najpierw sprawdzamy, jak rośliny przetrwały zimę. Następnie zabieramy się za cięcie.

Do przeprowadzenia tego zabiegu wybieramy dzień z dodatnią temperaturą, oczywiście bez opadów. Wcześniej przygotowujemy odpowiednie narzędzia: naostrzone sekatory, nożyce szpalerowe, piłki i piły spalinowe (jeśli szykuje się jakieś odmładzanie starego drzewa owocowego) oraz maść z fungicydem (np. Dendromal) i pędzelek do smarowania ran. Drabina i ochronne rękawice również się przydadzą.

Cienkie gałązki odcinamy 0,5 cm nad pąkiem, lekko ukośnie, aby woda odpływała od rany na zewnątrz. Grubsze gałęzie staramy się przyciąć tak, aby wokół rany powstała tzw. obrączka, a cięcie powinno być gładkie, bez sęków. Po cięciu rany smarujemy. Ostatnio pojawiły się głosy o nie smarowaniu niczym. Ja jednak wyznaję zasadę "starej szkoły" i smaruję Dendromalem, który chroni ranę przed wtargnięciem chorobotwórczych grzybów i bakterii. Cięcie musimy zakończyć zanim na roślinach pojawią się liście.

Zabieg cięcia jest konieczny, aby rośliny dobrze się rozgałęziały, były zdrowsze i obficie kwitły. Każdy gatunek możemy przypisać do konkretnej grupy roślin, bowiem nie tniemy wszystkich tak samo i o takich samych porach.

Jednak najpierw przedstawię czego nie należy ciąć wiosną, a robimy to po przekwitnięciu:

Nie tniemy krzewów, które kwitną wczesną wiosną i mają już uformowane pąki kwiatowe. Zaliczamy do nich lilaki (Syringa), glicynię (Wisteria), kalinę buldeneż (Viburnum opulus "Roseum"), magnolię (Magnolia), tamaryszek (Tamarix), migdałek trójklapowy (Prunus triloba), pigwowca (Chaenomeles), krzewuszkę cudowną (Weigela), forsycję (Forsythia) wiśnię (Prunus), różaneczniki (Rhododendron)i azalie (Azalea), tawułę wczesną (Spriea arguta) i tawułę van Houte'a. Przycinanie tych krzewów przed kwitnieniem spowoduje, że rośliny w ogóle nie zakwitną. Zalicza się do nich także wierzba iwa (Salix caprea), którą przycinamy dopiero jak przekwitną "bazie".

Drzewa owocowe

Wiosną, zanim ruszą soki, przycinamy suche, chore i połamane pędy, a drzewka posadzone jako jeden pęd nierozgałęziony, musimy przyciąć około 100 cm nad ziemią, aby wykształciły prawidłową koronę, którą w następnych latach będziemy prowadzić. Przywiązujemy je do palika.

Brzoskwinie i morele tniemy dwukrotnie: gdy nabrzmieją pąki kwiatowe (koniec marca), gdyż wtedy jesteśmy w stanie odróżnić pąk kwiatowy od liściowego. Potem brzoskwinie owocują (na pędach dwuletnich). Wszystkie gałązki, z których zebrane zostały owoce należy przyciąć o połowę. Terminy cięcia pozostałych drzew owocowych: grusze i jabłonie tnie się wiosną, gatunki pestkowe np. wiśnie czy czereśnie tnie się w sierpniu, po zakończeniu zbiorów.

Krzewy owocowe

Agrest i porzeczki

Silnym krzewom o 3-4 pędach pozwalamy na rozwój, natomiast słabe, jednopędowe przycinamy na 3-4 oczka. Wycinamy słabe i nadłamane pędy u nasady.

Maliny

Odmiany mające owoce na dwuletnich pędach przycinamy w następujący sposób: usuwamy słabe pędy, a pozostałe silnie skracamy na wysokości 1 m, zaś w drugim roku, po zbiorze owoców, wszystkie pędy owocowe wycinamy tuż przy ziemi.

U odmian późno owocujących (na pędach jednorocznych), skracamy pędy przy ziemi wczesną wiosną, a w drugim roku jesienią lub wiosną skracamy wszystkie pędy na wysokość 40 cm.

Jeżyna bezkolcowa, czarna i żółta malina

Usuwamy pędy dwuletnie, te które owocowały, a pozostawiamy najgrubsze i najzdrowsze jednoroczne.

Drzewa ozdobne

Właściwie nie ma obowiązku ich przycinania, ale ja robię to dla nadania im odpowiedniej wielkości i formy korony. Obcinam te gałęzie, które przeszkadzają w chodzeniu, czyli albo są za nisko, albo wchodzą na ścieżkę lub zacieniają inne rośliny rosnące obok.

Formujemy też te drzewa, które trzymamy mocno w ryzach, nadając im kształt kandelabrów lub płaskich szpalerów czy kul (graby, lipy, platany). Grube gałęzie odcinamy nad bocznym rozgałęzieniem, aby drzewo miało kontynuację i aby nie powstał brzydki kikut, który z pewnością uschnie i będzie szpecił drzewo.

Krzewy ozdobne

Wśród krzewów ozdobnych przeważają takie, które kwitną. Cięcie spowoduje, że kwiatów będzie więcej, a roślina ładniej się zagęści i będzie miała lepszy pokrój. Gałęzie skracamy mniej więcej o połowę. Do tej grupy należą następujące krzewy:

• tawuła japońska (Spiraea japonica)
• pięciornik krzewiasty ((Potentilla fruticosa)
• ketmia syryjska (Hibiscus syriacus)
• lawenda (Lavandula)
• perowskia (Perovskia)
• perukowiec podolski (Cotinus coggygria)
• jaśminowiec (Philadelphus)
• róża pomarszczona (Rosa rugosa)
• budleja (Buddleja davidii) - tniemy ją jeszcze silniej, prawie przy ziemi, gdyż łatwo przemarza

Tniemy także krzewy, które zdążyły już wiosną przekwitnąć, lub mają ozdobne gałązki i nie mają liści:

• oczary (Hamamelis) - tylko kosmetycznie, bo nie lubią cięcia
• derenie jadalne (Cornus mas)
• leszczynowiec (Corylopsis)

Krzewy nie kwitnące, a ozdobne z liści lub kolorowych gałązek, tniemy nisko przy ziemi, dzięki czemu wypuszczą mnóstwo młodziutkich i ładnie wybarwionych gałązek. Zalicza się do nich:

• dereń biały (Cornus alba) - liczne gatunki i odmiany
• wierzba "Hakuro Nishiki" (Salix integra "Hakuro Nishiki")
• wierzba purpurowa (Salix purpurea)

Topiary, czyli formy, którym nadaliśmy kształt kuli, stożka itp. Do takiego cięcia używamy szpalerowych nożyc lub specjalnych nożyczek ręcznych lub akumulatorowych. Strzyżemy wszystkie gałązki, które wyrastają ponad kontur naszego ustalonego kształtu. Do takich roślin zalicza się:

• bukszpan (Buxus)
• cis (Taxus)
• ligustr (Ligustrum)
• ostrokrzew karbowanolistny (Ilex crenata)
• grab (Carpinus)

Hortensje

To zupełnie odrębna grupa roślin, jeśli chodzi o cięcie. Hortensje dzielimy na kilka grup, ale najważniejsze to:

• ogrodowe (H. macrophylla)
• drzewiaste (.H. arborescsens)
• bukietowe (H. paniculata)

Zawiązują one pąki kwiatowe o różnym czasie, a od tego właśnie zależą terminy cięcia.

Hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla) zawiązuje pąki w drugiej połowie lata, a kwiaty z tych pąków rozwijają się dopiero w następnym roku. Czyli te hortensje kwitną na pędach zeszłorocznych. Wiosną usuwamy na nich wyłącznie resztki zaschniętych kwiatostanów no i oczywiście pędy uszkodzone i zmarznięte. Gdybyśmy je przycięli radykalnie, usunęlibyśmy im wszystkie pąki kwiatowe. Dlatego ich nie tniemy.

Jednak te hortensje nie kwitną również z całkiem innego powodu. Otóż, jeśli zimą przemarzły nie tylko pąki kwiatowe, ale i całe gałęzie, szybko musimy przyciąć krzewy nisko nad ziemią, aby wybiły nowe pędy, które latem zawiążą pąki kwiatowe i mają szansę zakwitnąć na przyszły rok.

Hortensje drzewiaste i bukietowe tworzą pąki kwiatowe na pędach tegorocznych, dlatego też krzewy możemy wczesną wiosną przyciąć, nawet tuż nad ziemią (ale ja tnę wyżej), a kwiaty powstaną na nowych pędach. Te hortensje są niezawodne, jeśli chodzi o coroczne kwitnienie.

Róże

Gałązki wielu odmian, podczas mroźnej zimy potrafią zupełnie przemarznąć powyżej granicy śniegu. Musimy wtedy ściąć czarne pędy i poczekać, czy w ogóle krzew przeżył. W pozostałych krzewach wycinamy słabe gałązki, bardzo stare i chore, a pozostawiamy na krzewie około 3-7 najsilniejszych pędów. Sposób cięcia róż także zależy od tego, do jakiej grupy dana róża należy.

Róże rabatowe, wielkokwiatowe i karłowe

Tniemy je dość silnie, równo od ziemi, gdyż kwitną na pędach tegorocznych. Skracamy je na wysokość około 30 cm, karłowe 10 cm powyżej oczka skierowanego na zewnątrz korony. Takie cięcie zagwarantuje prawidłowy kształt korony i obfite kwitnienie.

Róże krzaczaste powtarzające kwitnienie (róże nowoczesne i angielskie)

Można je ciąć w dwojaki sposób. Jeśli chcemy, aby zachowały ładny, zwarty pokrój - tniemy silnie. Skracamy o 1/3 do 2/3 długości. Jeśli natomiast chcemy, aby były większe, usuwamy głównie pędy stare, a młode skracamy nieco.

Róże krzaczaste nie powtarzające kwitnienia (większość starych odmian)

Te róże prześwietla się dopiero po przekwitnięciu, a wiosną można wyciąć pędy chore, najstarsze lub rosnące do środka krzewu. Wycinamy także pędy krzyżujące się.

Róże pnące

U powtarzających kwitnienie usuwamy wiosną te pędy, które mają więcej niż 6 lat, a młodsze skracamy na 5 oczek. Słabowite pędy usuwamy całkowicie, gdyż z nich nie doczekamy się okazałych kwiatów.

U nie powtarzających kwitnienia (pnących i ramblerów) nie wykonujemy cięcia wiosną, gdyż róże te zakwitają na pędach wieloletnich. Tniemy je dopiero po kwitnieniu, usuwając przy okazji stare, chore i nadłamane pędy.

Róże okrywowe

Ich pędy przycinamy na wysokości 30 cm nad ziemią co 3-5 lat. Można to robić nożycami szpalerowymi, tnąc jak zwykły żywopłot, albo sekatorem, tnąc po kilka gałązek naraz. Róże te są bardzo łatwe w uprawie i niezawodne w kwitnieniu.

Róże pienne

Tniemy silniej niż róże rabatowe, aby krzew miał regularny kształt i niewielką koronę. Usuwamy słabe pędy i krzyżujące się, a pozostałe skracamy nad oczkiem skierowanym na zewnątrz korony.

Pnącza

Specyficznego cięcia wymagają powojniki (Clematis). Przy ich sadzeniu należy zachować etykietki, gdzie jest narysowane, jak i kiedy ciąć dany gatunek czy odmianę. Tniemy je silnie, słabo, albo wcale. Zależy to od terminu kwitnienia. Jeśli takiej etykietki nie mamy, musimy sprawdzić daną odmianę w internecie. Postępujemy wtedy zgodnie z zaleceniem.

Generalnie pnącza tniemy w pierwszych latach po posadzeniu, skracając o 1/3, aby u nasady wykształciły się młode pędy. Przemarznięte pnącza zimozielone np. bluszcz (Hedera), powinniśmy wiosną oczyścić z martwych, brązowych liści i obciąć przemarznięte gałązki. Jak zrobi się cieplej, bluszcz pokryje się młodymi listkami. Najwcześniej (już zimą) tniemy winorośl. Późniejsze cięcie jest niekorzystne ze względu na "płacz winorośli". Wiosną nie tniemy glicynii (Wisteria), a robimy to w sierpniu.

Żywopłoty

Mogą być iglaste, liściaste zimozielone i liściaste zrzucające liście. Niezależnie od grupy, tniemy je wiosną, aby nadać właściwą formę i wysokość. Używamy do tego celu nożyc szpalerowych lub specjalnych narzędzi mechanicznych na teleskopowym wysięgniku. Aby tę pracę wykonać równo, powinniśmy przeciągnąć sznurek. Cięcie żywopłotów, zwłaszcza liściastych możemy powtórzyć latem.

Przemarznięte iglaki

Po ostrej zimie często przemarzają cyprysiki Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), cyprysiki japońskie (Chamaecyparis obtusa) i niektóre jałowce kolumnowe. Objawem przemarznięcia są brązowe i czerwono-brązowe igły (widoczne od strony wiejących wiatrów). Gałązki takie należy odciąć, bo nie zregenerują się, a będą szpeciły roślinę. Cięcie spowoduje, że dziura szybciej zarośnie. Wycinamy także te gałęzie, które wyłamał nadmiar śniegu.

Ozdobne trawy

Po zimie wycinamy suche źdźbła traw, aby zrobić miejsce dla nowych przyrostów. Chwytamy ręką po kilka i ścinamy nisko nad ziemią. Jest to ciężkie zajęcie, zwłaszcza jeśli takich traw mamy w ogrodzie dużo. Czasami robię to w swoim ogrodzie już jesienią, aby wiatr nie powalił suchych źdźbeł na delikatniejsze rośliny i aby wiosną mieć mniej pracy.

Czeka więc na nas teraz mnóstwo pracy, zróbmy w ogrodzie rozeznanie, plan działania na najbliższy miesiąc i przygotujmy potrzebne narzędzia, a praca z pewnością stanie się łatwiejsza.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium