Fritillaria meleagris, czyli szachownica kostkowata zawsze mnie intrygowała ze względu na wzór szachownicy, jaki ma na płatkach kwiatu. Zanim zadomowiła się w moim ogródku nie przypuszczałam, że to niezbyt duża roślinka, bowiem oglądane na zdjęciach jej dzwonkowate, zwisłe kwiaty wydawały mi się spore. Skąd ta nazwa? Otóż kształt kwiatu przypomina kubek do gry w kości - z łacińskiego słowo Fritillaria, a szachownica - to już wiadomo.

Szachownica kostkowata to bylina cebulowa z rodziny liliowatych (Liliaceae). Występuje głównie w Europie Zachodniej (Anglia, Norwegia), częściowo w środkowej i południowo-wschodniej aż po Kaukaz. W Polsce w stanie dzikim występuje rzadko, przede wszystkim w Wielkopolsce, na Pomorzu i w okolicach Przemyśla, gdzie w Stubnie znajduje się jej rezerwat. Jest objęta ścisłą ochrona gatunkową. Najbardziej korzystne środowisko dla szachownicy, to podmokłe łąki, zarośla, nawet bagna. Należy też dodać, że jest rośliną trujacą.

Dzwonkowate, 3 - 4 cm kwiaty w kolorach: ciemnopurpurowym, różowym lub białym są bezwonne, po jednym, rzadziej dwa na jednym pędzie. Szachownica zaczyna kwitnienie w końcu kwietnia i kończy na początku maja. Białe plamki układające się w szachownicę najlepiej widoczne są na ciemnym tle.

Wąskie, lancetowate i dość długie liście wyrastają wprost z wygiętych pastorałowato łodyg, których wysokość waha się od 15 - 35 cm. Po przekwitnięciu łodyga się prostuje i z zalążnią wygląda jak pałeczka.

Warunki uprawy

Uprawa szachownicy kostkowatej jest łatwa, należy jej tylko stworzyć warunki zbliżone do naturalnych. Gleba powinna być żyzna, lekka, o odczynie lekko kwaśnym, wilgotna. Jeśli ma rosnąć w słońcu, to podłoże musi być bardziej wilgotne. Przed rozpoczęciem wegetacji, w marcu, należy rośliny zasilić nawozem wieloskładnikowym, długodziałającym lub organicznym. Podlewać tylko w czasie długotrwałej suszy. Nie wymaga okrycia na zimę, jest całkowicie mrozoodporna.

Szachownicy kostkowatej mogą zagrażać ślimaki pomrowy i poskrzypka liliowa. Cebulkom nie szkodzi nadmierna wilgotność, znoszą nawet okresowe zalewanie. Chorób grzybowych nie zauważyłam.

Rozmnażanie

Roślina rozmnaża się za pomocą nasion i cebulek przybyszowych, które oddziela się co trzy, cztery lata w czerwcu. Cebulki trzeba sadzić zaraz po wykopaniu ponieważ łuski, którymi są pokryte łatwo wysychają. Cebulki zakupione sadzi się w końcu sierpnia lub na początku września na głębokość 6 - 8 cm i w podobnej rozstawie. Nasiona wysiewamy zaraz po dojrzeniu. Rośliny uzyskane z siewu mogą zakwitnąć dopiero po 3 - 4 latach.

Zastosowanie

Zastosowanie tej szachownicy może być różnorodne, począwszy od sadzenia w zacienionych i wilgotnych miejscach na skalniakach, na wiosennych rabatach bylinowych, przy brzegach zbiorników wodnych, pod drzewami i krzewami, a także na pomokłych łąkach kwietnych i trawnikach.

Pasuje do niskich traw np. Molinia i turzyc Carex, zwłaszcza o żółtych listkach, niskich kosaćców, białych i czarnych orlików, a także zimozielonego Epimedium. Nadaje się także na kwiat cięty i do dekoracji w sezonowych w donicach.

Inne szachownice:

• Fritillaria imperialis
• Fritillaria michailovskyi

Fot: Barbara Krajewska