Większość z nas wyobraża sobie istnienie ogrodu tylko wiosną, latem i jesienią. Opady śniegu oznaczają dla nas, że zima wydaje ogrodowi polecenie: Idź spać!

Tęsknimy wtedy za kolorem, bo biel, brązy, szarości i ich subtelny urok staje się niewystarczający. Teraz właśnie jest czas, by spojrzeć przez okno i pomyśleć czego w nim brakuje, gdzie dosadzić to, co przyniesie nam radość i nadzieję na zimne, szare dni.

Wiadomo, ogrodnicy muszą odpocząć od codziennego kopania, sadzenia, pielenia i letnich upałów, rośliny także, ale to nie oznacza, że ogród, nawet w fazie spoczynku ma wyglądać nijako i smutno.

Podczas, gdy właściciel ogrodu siedzi sobie przy kominku i popijając nalewkę z dzikiej róży marzy, planuje, studiuje katalogi nasion i myśli, jak ogród będzie wyglądał w przyszłym sezonie - jego ogrodowe krajobrazy ciągle pozostają przy życiu i popisują się kolorowymi owocami, jaskrawą korą, ciekawymi kształtami, zimozielonymi liśćmi, a nawet czasem kwiatami. Oczywiście pod warunkiem, że posadziliśmy odpowiednie rośliny, co dało nam możliwość cieszenia się zimą tymi nawet najdrobniejszymi szczegółami.

Do ogrodu ozdobnego zimą wybieramy rośliny, które kwitną w tych miesiącach, mają kolorowe owoce, kolorowe gałązki, zimozielone liście, ciekawy, poskręcany pokrój lub łuszczącą się, kolorową korę. Wyobraźcie sobie, jak będą bajecznie wyglądały, szczególnie pokryte śniegiem. Mimo niskich temperatur wiele krzewów liściastych i drzew zachowuje liście, są też takie, które nawet kwitną.

Rośliny kwitnące w miesiącach zimowych

Leszczynowiec skąpokwiatowy (Corylopsis pauciflora "Winter Hazel")

Krzew o dzwonkowatych, żółtych kwiatach, ściśle wobec siebie ułożonych, niczym łańcuszek lub zawieszka. Kwitnie wcześnie i roztacza wokół wspaniały zapach. Doskonały do zestawień z azaliami, różanecznikami, wymagającymi takich samych warunków uprawy (kwaśna gleba).

Kalina wonna (Viburnum farreri)

Jej kwiaty w pąkach różowe, po rozwinięciu białe, pięknie pachną. Zakwita wcześnie, w XI-I lub III-IV, czas kwitnienia zależy od późnojesiennych temperatur i warunków siedliska. Krzew jest gęsty o wzniesionym pokroju dorasta do 2 m. Liście dość duże, lancetowate w kolorze oliwkowym. Jesienią przebarwiają się na kolor purpurowy. Niewymagający co do gleby i stanowiska.

Zimokwiat wczesny (Chimonanthus praecox "Wintersweet")

Jest to prosty krzew, który ma kwiaty dwubarwne, zewnętrzne żółte, wewnętrzne brązowo-czerwone, w kształcie dzwonu, przyjemnie pachnące. Wysokość krzewu 1-4 m. Stanowisko słoneczne, gleba: gliniasto - piaszczysta.

Jaśmin nagokwiatowy (Jasminum nudiflorum)

Jaśmin nagokwiatowy ma kaskady kwiatów wiszących w dół, niczym wodospad, co czyni go idealnym na ściany i pergole. Złocistożółte, delikatnie pachnące, rurkowate kwiaty rozmieszczone są pojedynczo na całej długości wiotkich, cienkich i bezlistnych pędów zeszłorocznych i pięknie pachną. Pierwsze kwiaty pojawiają się gęsto na gałązkach już w końcu października, a kwitnienie trwa stopniowo aż do końca kwietnia, z przerwami w czasie mrozów. Jaśmin nagokwiatowy należy to tej samej rodziny co lilaki, forsycje, jesiony czy ligustry (Oliwkowate).

Edgeworthia chrysantha

Pokrywa się maleńkimi, żółtymi, wełnistymi kwiatkami, które zwisają z gałęzi do góry nogami, jak parasole. Jest mrozoodporna do około -15 °C i rozwija się w chłodnym klimacie umiarkowanym.

Dereń jadalny (Cornus mas)

Dereń właściwy to rozłożysty krzew lub małe drzewo mogące osiągnąć 3-7 m wysokości. Ma żółte kwiaty, przyczepione do gałęzi jak gwiazdy. Kwitnie bardzo wcześnie przed rozwojem liści.

Oczar pośredni (Hamamelis x intermedia)

Kwitnie już w lutym i marcu w odcieniach żółtego, pomarańczowego i czerwonego. Te zwarte krzewy rosną do wysokości około 3 m, tworząc charakterystyczny kształt wazy. Kwiaty oczaru wirginijskiego są niezwykłe, mają płatki cienkie jak paseczki, skupione na gałęzi w grono. Jego kuzyn, oczar chiński (Hamamelis mollis) ma tylko żółte kwiaty. Rośliny lubią stanowisko słoneczne lub półcieniste, osłonięte i ciepłe, glebę żyzną, wilgotną i kwaśną (pH 4,5 - 6,5). Są ozdobne cały rok z powodu owoców i jesiennego przebarwienia liści.

Do tej grupy należy także koniecznie zaliczyć wawrzynek wilczełyko (Daphne mezerum). Piękne są także leszczyny (Corylus). Jedna z najpiękniejszych, odmiana "Jelena" ma kwiaty koloru pomarańczy, "Diana"* - czerwone, a "Arnold Promise" żółte.

Szeroką gamę kolorów i kształtów można uzyskać w ogrodzie dzięki wiśniom japońskim (Prunus), które są bardzo popularne w Japonii i istnieje ponad 300 odmian, w tym formy płaczące i poskręcane. Kwiaty podobne do kwiatów śliwy od czystej bieli do różu.

Z zimowych bylin najbardziej atrakcyjne są ciemierniki (Helleborus), zimozielone byliny o dużych, skórzastych, ciemnozielonych liściach i dużych (nawet do 10 cm średnicy) kwiatach, które ukazują się od listopada do kwietnia. Lubią miejsca półcieniste, ciepłe i osłonięte od mroźnych wiatrów. Wskazana gleba wapienna, zasobna w próchnicę.

Rośliny o złuszczającej się lub kolorowej korze

Stewartia kameliowata (Stewartia pseudocamellia)

U tego drzewa kora jest gładka, ale odklejają się łatki, które zostawiają nieregularne plamy od srebrnego, po szary brąz, szałwię i cynamon. Stewartia pseudocamellia to mój numer jeden, jeśli chodzi o korę.

Platan klonolistny (Platanus hispanica)

Należy do rodzaju drzew o dużych rozmiarach - dorasta w Polsce do 30 m wysokości i około 20 m szerokości. Jednak można go silnie ciąć, nawet ogławiając zupełnie, jak wierzbę. Szczególną ozdobą jest łuszcząca się kora oraz owoce zwisające na długich szypułkach, które pozostają na drzewie aż do wiosny.

Klon strzępiastokory, klon cynamonowy (Acer griseum)

Jest to duże drzewo z oddzielającymi się dużymi i delikatnymi, miedzianymi arkuszami kory od pnia, które zadziwi każdego. Ten piękny klon lubi pełne słońce lub półcień, wilgotną i przepuszczalną glebę pozbawioną wapnia.

Betula nigra "Heritage"

Pochodzi ze wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Jest bardzo piękna zimą, na jej pniu pokazują się brązowe, łososiowo-brzoskwiniowe i pomarańczowe płaty złuszczającej się kory.

Białą i srebrzystą korę mają inne brzozy (Betula) np. brzoza brodawkowata - o białym pniu, szczególnie dekoracyjna jest odmiana "Youngii" o zwisającej, parasolowatej koronie oraz brzoza Jacquemonta o śnieżnobiałym zabarwieniu kory, a także oliwnik wąskolistny (syn. oliwnik zwyczajny - Elaeagnus angustifolia) oraz klon jesionolistny (Acer negundo).

Buk pospolity (Fagus sylvatica) - ma jasnoszarą korę. Jest efektowny też zimą, szczególnie odmiany o zwisającym pokroju np. "Pendula" czy "Purpurea Pendula". U niektórych drzew kora może całkowicie zmienić kolor, gdy temperatura spada. Tak jest z Acer palmatum "Sango Kaku", który z zielonego zmienia się na różowy.

Ładną dekoracją zimowego ogrodu może też być poskręcany pokrój. Mają go leszczyna pospolita (Corylus avellana "Contorta"), o poskręcanych gałązkach, pięknie kontrastujących wczesną wiosną z pionowo zwisającymi żółtymi baziami oraz wierzba mandżurska (Salix matsudana "Tortuosa"), niewysokie drzewo o fantazyjnie powyginanych pędach, przypominających korkociągi i żółto-zielonej korze.

Pod koniec zimy pojawiają się dekoracyjne, zwisające, długie kwiaty - bazie. Pędy wierzby mandżurskiej można przez cały rok kupić do florystycznych dekoracji.

Rośliny o kolorowych pędach

Krzewy liściaste, w szczególności derenie (Cornus) mają kolorowe gałązki, które zjawiskowo wyglądają wystając spod śniegu. Mają kolor czerwony (dereń biały odm. "Sibirica, "Elegantissima", "Kesselringii"), żółty (dereń rozłogowy "Flaviramea") lub żółto-pomarańczowych (dereń świdwa "Midwinter Fire"). Coroczne, krótkie przycinanie powoduje wytwarzanie wielkiej ilości cienkich gałązek, ozdobnych w następnym sezonie. Brak cięcia powoduje starzenie się krzewu i brak kolorów zimą. Derenie są bardzo odporne, lubią stanowisko słoneczne lub półcień.

Ozdobne pędy mają także żarnowce, janowce, złotlin japoński, perełkowiec japoński i pnącze - kokornak wielkolistny.

Dla urody ogrodu zimą warto też posadzić krzewy i krzewinki o zimozielonych liściach np. laurowiśnia (Prunus laurocerasus), Sarcococca hookeriana var. humilis, Skimmia japonica, różaneczniki (Rhododendron), bukszpany (Buxus), zimozielone kaliny (Viburnum), mahonie, ostrokrzewy (Ilex), trzmieliny (Euonymus) i irgi (Cotoneaster). Informacje o roślinach zimozielonych przedstawimy w osobnym artykule, tutaj jedynie sygnalizujemy rośliny.

Z kolei grab (Carpinus), a szczególnie cięte żywopłoty mimo, że nie są zimozielone, to jednak pięknie wyglądają, bo brązowe, suche liście trzymają się na gałązkach aż do wiosny i dają ciekawe efekty.

Zimowy ogród nigdy nie będzie smutny, gdy do roślin liściastych dołączymy kolorowe iglaki. Jest tyle nowych odmian, zwłaszcza karłowych świerków, cyprysików, jałowców, tui i cisów, dzięki którym ogród nabiera barw zieleni, złota i błękitu i fioletu, a nawet niektóre np. tuja wrzosowata, mienią się barwami w zależności od temperatury. Niektóre cyprysiki i sosny zachwycają ciekawymi kształtami lub nitkowatymi pędami.

Więcej informacji o nich także przedstawimy w terminie późniejszym, gdyż jest sporo interesujących okazów. Ozdobne zimą mogą być też zasuszone i pozostawione kwiatostany hortensji (Hydrangea). Mają kolor jasnobrązowy i utrzymują się do wiosny. Jak widać, istnieje wiele sposobów, aby wnieść trochę koloru w ogrodzie zimowym i wszystko, co może rozjaśnić rabaty, jest mile widziane.

Wyjrzyjmy więc do ogrodu i zastanówmy się, a może by tak coś dosadzić?