Szachownice Wiosenne, majowe rabaty kojarzą się głównie z tulipanami, hiacyntami i narcyzami. Aby urozmaicić ich wygląd i nadać wytworności i subtelności posadźmy szachownice - urodziwe i okazałe kwiaty cebulowe, które są rzadziej spotykane, a mogą wiele zdziałać w naszym ogrodzie. Niektóre gatunki (Fritillaria imperialis - szachownica cesarska) są znacznej wysokości (ponad metr), dzięki czemu górują nawet nad tulipanami i są widoczne z daleka.

Szachownice (Fritillaria) należą do rodziny liliowate (Liliaceae). Znanych jest ponad 100 gatunków tych roślin. W stanie dzikim występują na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego Azji i Ameryki Północnej, a także można je spotkać na wilgotnych łąkach w Polsce. Cebule szachownic są trujące i dość nieprzyjemnie pachną. Dlatego uważa się, że odstraszają nornice.

Wymagania szachownic

Szachownice lubią słońce lub lekki półcień, próchniczną i przepuszczalną glebę od zasadowej do lekko kwaśnej. Cebule są wrażliwe na wysychanie, dlatego należy je posadzić zaraz po zakupie, aby nie wyschły ani cebule ani korzenie. Tylko dobrze ukorzeniona roślina będzie miała okazały kwiat w przyszłym roku. Dobrym terminem sadzenia jest sierpień, aby do zimy było jeszcze dużo czasu.

Głębokość sadzenia zależy od gatunku i wielkości cebuli. Najgłębiej (na 20 cm) umieszczamy cebule szachownicy cesarskiej. Mniejsze odmiany sadzimy przyjmując zasadę, że głębokość sadzenia jest cztery razy większa niż średnica cebuli. Na dno dołka sypiemy piasek lub żwirek, zwłaszcza, gdy gleba jest gliniasta. Szachownica nie znosi stać w wodzie, gdyż cebule będą gniły.

Odległość między cebulami największych gatunków powinna wynosić 40 cm, aby mogły przez wiele lat pozostawać bez przesadzania.

Kwiaty są okazałe, dzwonkowate i sześciopłatkowe – długości około 7 cmSzachownica cesarska jest dość wysoką rośliną i najwyższą wśród przedstawicieli swojego rodzaju Oprócz żółtego koloru, spotykamy także pomarańczowy i czerwony Szachownice  pod drzewami będą rosły pod warunkiem utrzymania dostatecznej wilgotności podłoża
 Szachownice błyszczą najbardziej wśród innych kwiatów cebulowych ze względu na urzekający wygląd  Na wysokiej łodydze pojawia się pióropusz liści i kilka ogromnych kwiatów skierowanych do dołu Szachownice kostkowate nad wodą z zawilcami i paprociami Posadzone w większych grupach po kilkadziesiąt sztuk, stworzą delikatne plamy i zostaną zauważone

Wiosną, z reguły w kwietniu, szachownice wychodzą z ziemi i kwitną od kwietnia do maja (w zależności od gatunku). Jeśli są zapowiadane przymrozki, miejsca z szachownicami nakrywamy np. słomą, gdyż mogłyby przemarznąć. Nawozimy nawozami wieloskładnikowymi do końca maja. Latem część nadziemna żółknie i obumiera i niestety nie wygląda zbyt efektownie. Podczas kwitnienia dbamy o szachownice odchwaszczając rabaty i podlewając.

Co kilka lat należy wykopać cebule i przesadzić. Robimy to latem w czerwcu lub lipcu. Liście są wtedy zaschnięte. Jeśli musimy je przez jakiś czas przechować, to umieszczamy w trocinach lub torfie, aby nie wyschły. Temperatura powinna być dość wysoka (20 stopni). Sadzimy w sierpniu. Przy okazji oddzielamy cebulki przybyszowe i umieszczamy na zagonach tzw. zapasowych. Kiedy osiągną odpowiednie rozmiary, wysadzamy je na rabaty na miejsce stałe.

Lubi słońce, umiarkowaną wilgotnośćKwiat jest purpurowobrązowy z wzorem szachownicy     Kwitnie od kwietnia do maja Szachownica kostkowata

Najbardziej ozdobne gatunki szachownic

  • szachownica cesarska (Fritillaria imperialis) - wyróżnia się dostojnością i jaskrawymi barwami. Pomarańczowa ("Aurora") jest najbardziej popularna, ale znamy też odmiany o kwiatach żółtych ("Lutea", "Lutea Maxima"), czerwonych ("Rubra", "Rubra Maxima", "Star Gazer"), pomarańczowo-brązowych ("Orange Brillant"). Jest też odmiana o biało obrzeżonych liściach ("Aureovariegata").

Te szachownice osiągają największą wysokość. Mają bardzo efektowny wygląd. Na wysokiej, grubej, początkowo bezlistnej łodydze pojawia się pióropusz liści i kilka ogromnych kwiatów skierowanych do dołu. Nie sposób wtedy tej rośliny nie zauważyć. Ten gatunek lubi glebę zasadową.

  • szachownica kostkowata (Fritillaria meleagris) kwitnie wcześniej niż cesarska bo w kwietniu-maju i jest filigranowa, ale o ciekawym ubarwieniu. Osiąga wysokość 30 cm i posiada cieniutkie pędy zakończone jednym, bądź dwoma kwiatkami z kwadratowymi przebarwieniami na płatkach w kształcie szachownicy. Kolor kwiatów purpurowy (prawie czarny) lub biały. Ten gatunek lubi lekko kwaśną glebę.

Kwiaty są stożkowe, wąskie, w kształcie dzwonu  Szachownica perska (Fritillaria persica) - jest dość wysoka i ma szare liście oraz niespotykany, prawie czarny kolor kwiatów

  • szachownica perska (Fritillaria persica) - jest dość wysoka (80 cm) i ma szare liście oraz niespotykany, prawie czarny kolor kwiatów (może ich być nawet pięćdziesiąt) na wysokich, imponujących kwiatostanach. Kwiaty są stożkowe, wąskie, w kształcie dzwonu. Odmiana "Ivory Bells" ma kwiaty zielone. Lubi słońce, umiarkowaną wilgotność i nawet sucho w czasie spoczynku cebul.

  • szachownica Michajłowskiego (Fritillaria michailovskyi) jest rzadko spotykana, a warto ją posadzić, ponieważ ma taką niespotykaną barwę i kształt dzwonków, począwszy od purpury na żółtym obrzeżeniu kończąc. Kwitnie później niż poprzednie, do czerwca.

  • szachownica okółkowa (Fritillaria verticillata) lubi wilgotne tereny, jest doskonałą nad oczka wodne. Kwitnie na żółto w kwietniu-maju.

  • szachownica kamczacka (Fritillaria camschatcensis) ma prawie czarne kwiaty ułożone okółkowo. Lubi miejsce słoneczne lub półcieniste, glebę wilgotną w czasie kwitnienia, suchą w okresie spoczynku, przepuszczalną, o odczynie obojętnym.

 Na sezonowych rabatach możemy je zestawiać z tulipanami, hiacyntami, lakiem pachnącym i bratkami Szachownica kostkowata Wilgotne stanowiska, na których szachownice rosną w naturze, umiejscawiają je na brzegach zbiorników wodnych

Kompozycje z szachownicami

Wilgotne stanowiska, na których rosną szachownice w naturze, umiejscawiają je na brzegach zbiorników wodnych wśród kwiatów żółto kwitnących (kaczeńce, tojeść rozesłana "Aurea") oraz w naturalistycznych częściach ogrodu pośród Epimedium. Pod drzewami będą rosły pod warunkiem utrzymania dostatecznej wilgotności podłoża. Natomiast szachownice błyszczą najbardziej wśród innych kwiatów cebulowych ze względu na urzekający wygląd kwiatów.

Z roślin wieloletnich do zestawień z szachownicą  polecam omiegi ...lak pachnący ... i niezapominajki W naturalistycznych częściach ogrodu pięknie wyglądają pośród liści Epimedium

Na sezonowych rabatach możemy je zestawiać z tulipanami, hiacyntami, lakiem pachnącym i bratkami. Na rabatach całorocznych dobrze byłoby, gdyby w pobliżu szachownic były posadzone jakieś rośliny ozdobne z liści (np. funkie (Hosta) lub runianka japońska (Pachysandra)), wtedy zakryją nieco zasychające liście latem.

Szachownice nieźle komponują się także ze skalnymi roślinami kobiercowymi np. czarna szachownica perska z dywanami żółtych smagliczek, czy srebrnolistną rogownicą (Cerastium), a zielonkawa z purpurową dąbrówką rozłogową (Ajuga reptans 'Atropurpurea'). Ogrody skalne to dobre miejsce dla szachownic o mniejszych rozmiarach.

Posadzone w większych grupach po kilkadziesiąt sztuk, stworzą delikatne plamy i zostaną zauważone. Ze względu na nietypowe kolory, dobrze jest zastosować tło z roślin o zupełnie kontrastowych barwach.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium

Dodatkowe artykuły o szachownicach

6 komentarzy:
Sebek 12:36, 26 kwi 2011

Rzeczywiście zachwycają swoją urodą i niebanalnym wyglądem. Cebule w porównaniu z innymi są dość drogie, ale jednak warto mieć taką roślinę w ogrodzie. Jest zachwycająca, więc może posadzę ją jeszcze tego lata :)

Marta Hawraj 14:57, 26 kwi 2011

U mnie są szachownice,ale dziwnie się zachowują tak jakby było roślinami dwuletnimi ...Czemu tak się dzieje droga Redakcjo ??? Jak zwykle mądre,pożyteczne słowa i niesamowita,kolorowa galeria :)

Danuta Młoźniak 20:11, 26 kwi 2011

Kiedyś miałam w ogrodzie szachownice i również w drugim roku nie zakwitły. Podejrzewam, że powodem tego było złe przygotowanie gleby do sadzenia. Posadziłam w zwykłą jałową glebę nie podsypując żyznego kompostu. Nie nawoziłam i to było przyczyną. Cebula nie miała dostatecznej ilości składników pokarmowych i nie była w stanie wytworzyć kwiatów.

Cesarska korona nie zakwitnie także w glebie o nieodpowiednim pH. Lubi obojętną, a nie kwaśną glebę.

Inne przyczyny braku kwitnienia:

za płytkie posadzenie (powinno być 20 cm) zbyt gęsto umieszczone cebule blisko siebie (powinny być co 40-50 cm) zbyt wysoka temperatura podczas przechowywania wykopanych cebul (powinna wynosić 20 stopni) skoki temperatur podłoża przy płytkim posadzeniu (głębokie posadzenie pozwala utrzymywać stałą temperaturę podłoża)
Olga Szopa 20:51, 26 kwi 2011

Danusiu informacje jak zwykle wyczerpujące :D. Moja szachownica już drugi rok nie kwitnie(zakwitła tylko raz po zakupieniu cebuli),ale już wiem czemu: złe miejsce,zła ziemia,chyba zbyt skąpo ją nawoziłam, jednym słowem same błędy :( No ale postaram się temu zaradzić :).Dzięki za info :D

kaska_kadyszewska 09:23, 26 kwi 2013

Mam u siebie od bardzo dawna. Faktycznie są posadzone bardzo głęboko, kwitną co roku. Myślę że ich działanie kretoodstraszające :) ma raczej krótki zasięg, bo pobliski trawnik jest pokryty kretowiskami.

Danuta Młoźniak 12:45, 26 kwi 2013

No właśnie byłam ciekawa czy u kogoś to działa. Widziałam taki wpis, w necie, że się wyniosły po wsadzeniu szachownic. Nadal szukamy cudownego sposobu na pozbycie się kretów. Ale cuda w tym temacie chyba się nie zdarzają.