Trzmielina oskrzydlona Jesień potrafi zachwycić płomiennym wybarwienie liści drzew i krzewów ozdobnych. Nie ma sobie równej. Atrakcyjne drzewa i krzewy, które w połączeniu z kwitnącymi późnym latem i jesienią hortensjami, ozdobnymi trawami i bylinami dają naprawdę spektakularny, wręcz ognisty efekt.

Jaskrawo ubarwione liście, w połączeniu ze zwiewnością traw i malowniczością żurawek, dzielżanów, języczek, sadźców i innych jesiennych bylin, potrafią zawrócić w głowie i sprawić, że wielka radość i uśmiech pojawia się na naszych twarzach.

Liście drzew i krzewów wybarwiają się w kilku zasadniczych kolorach: żółtym, pomarańczowym i czerwonym - oczywiście w różnym natężeniu i w różnych odcieniach. Ponadto w brązie i fiolecie. Najbardziej spektakularna jest ognista czerwień, malująca wyjątkowo nasze ogrody jesienią.

Także na wielu roślinach pojawiają się kolorowe owoce, które będą trwały prawie całą zimę. Stanowią one nie tylko ozdobę, ale też pokarm dla ptaków. Ozdobna potrafi być także kora, która u wiśni piłkowanej (Prunus serrulata), potrafi błyszczeć na bordowo, znacznie wyróżniając się podczas zimowych miesięcy.

Dereń biały 'Sibirica' - liście Sumaki octowce

Przyczyna zmiany koloru liści

Wiele osób uważa, że ​​przyczyną zmiany barwy jest jesienna pogoda i mróz. Oczywiście, temperatura może wpływać na kolor i jego intensywność, ale to tylko jeden z wielu czynników, które odgrywają tę rolę. Proces, który rozpoczyna zmiany to skrócenie dnia a wydłużenie nocy, kiedy to wydłużające się okresy ciemności powodują zanik produkcji chlorofilu, czyli zielonego barwnika.

Żółty kolor powoduje zawartość ksantofilu, pomarańczowy warunkują karotenoidy, które są cały czas w liściach. Wraz z nadejściem jesieni i surowych, zewnętrznych warunków atmosferycznych powoli zastępują zielony chlorofil. Czasami występują one w tak dużej ilości w liściu, że dają roślinie żółto-zielony kolor już latem. Zazwyczaj, jednak ukazują się po nadejściu chłodów. Główne gatunki drzew przebarwiające się na żółto to: topola, osika, jesion, brzoza, wiśnia, jawor, olcha, miłorząb.

Od antocyjanów zależą zaś czerwienie, fiolety i ich kombinacje. Pigmenty te nie występują cały rok w liściach, a są wytwarzane z końcem lata. Często łączą się z kolorami karotenoidów tworząc ciekawe kombinacje. Występują u około 10 % gatunków drzew klimatu umiarkowanego np. u klonów, dębów, wiśni.

Ambrowiec amerykańskiGrujecznik japoński
Klon palmowy Liście sumaka octowca

Najpiękniejsze drzewa o kolorowych liściach

Numerem jeden jest dla mnie zdecydowanie ambrowiec amerykański (Liquidambar styraciflua), popularne drzewo w Ameryce, a u nas znane od niedawna. Stosuję go w swoich projektach bardzo często, bo jest wyjątkowo urodziwe. Ma mocne, błyszczące, pięcioramienne liście w kształcie gwiazdy, które zwracają uwagę kształtem latem, a jesienią odcieniami bordo i fioletu. Oprócz liści ozdobna jest także głęboko popękana kora w srebrno-szarym kolorze.

Lubię także grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum) - genialne wprost drzewo o ciekawym zabarwieniu. Sadzę je od jakiegoś czasu i zbiera same plusy. Widziałam je ostatnio (duży egzemplarz) podczas podróży po Holandii i oprócz koloru może zafascynować także zapachem opadłych liści. Stojąc pod drzewem czujemy niesamowity zapach , jakby wydobywający się z cukierni. Na własny użytek nazwałam go "ciasteczkowym drzewem".

Wiosenne liście grujecznika są najpierw brązowo- fioletowe, potem zielone latem, kiedy pięknie błyszczą i prześwieca przez nie słońce. Jesienią zmieniają barwę na morelowo-różową, lub jaskrawo-różową, bardzo dobrze widoczną z daleka. Polecam wszystkim to malownicze, piękne drzewo.

Klon tatarski Klon czerwony 'Sun Valley'

Nie sposób pominąć też różnorakich klonów (Acer). Szczególnie przypadł mi do gustu w tym roku Acer rubrum odmiany 'Red Sunset' o ciekawym kształcie i kolorze liści. Są błyszczące, jaskrawoczerwone i ładnie powycinane. Latem mają kolor ciemnozielony z wierzchu, a jasnozielony od spodu. To drzewo rośnie wysoko (około 15 m) i ma zaokrągloną, owalną koronę. To jeden z najlepszych klonów, w dodatku odporny na choroby i szkodniki.

Inne drzewa o liściach mocno czerwonych jesienią to głównie okazy klonów palmowych (Acer palmatum), sumaków octowców (Rhus typhina*) - tych nie polecam ze względu na odrosty korzeniowe.

Jarząb Jarząb
Owoce czarnego bzu a w tle liście trzmieliny oskrzydlonej Owoce berberysu

Drzewa i krzewy o kolorowych owocach

Listę otwierają wszelkiego rodzaju ozdobne, rajskie jabłonie (Malus), których w tej chwili mamy duży wybór. Jabłuszka mogą być czerwone, ale nie tylko - także żółte i pomarańczowe, a na dodatek kolejny walor u niektórych odmian to także kolorowe liście.

Następne są jarząby (Sorbus) o owocach nie tylko czerwonych.

Najpiękniejsze drzewa i krzewy ozdobne z liści, kory, owoców i przebarwiających się kwiatów

Plejadę gwiazd otwierają ozdobne wiśnie, wszelkiej maści berberysy (Berberis 'Kobold", 'Green Carpet', 'Erecta', 'Red Tears', zimozielony Berberis julianae). Niektóre mają naprawdę efektowne, powalające barwy i ozdobne owocki. Po nich wiedzie prym czerwonolistna kalina (Viburnum plicatum 'Vatanabe') i hortensja bukietowa (Hydrangea paniculata 'Vanille Fraise'), która wyróżnia się zmieniającymi barwę, cudownymi kwiatostanami. Trzeba również wymienić derenie białe (Cornus alba 'Sibirica' i 'Elegantissima') z jaskrawymi, czerwonymi gałązkami.

Dereń biały 'Sibirica' - pędy Barwne przetchlinki u wiśni ozdobnej

Towarzystwo dla ognistych drzew i krzewów

Do przebarwiających się liści będą dobrze pasowały trawy, które należy zgrupować po kilka sztuk. Polecam Calamagrostis x acutiflora, Hakonechloa macra 'Aureola', Sporobolus heterolepis, Molinia caerulea, Pennisetum alopecuroides, Miscanthus sinensis 'Purpurascens'.

Kolejna grupa roślin potrafiących "zapłonąć" w jesiennym ogrodzie, a także towarzyszyć tym wcześniej wymienionym są kolorowe byliny - a mianowicie żurawki (Heuchera), zwłaszcza odmiany czerwone lub wręcz burgundowe np. 'Autumn Leaves', 'Beaujolais', 'Sparkling Burgundy',

Miłośnicy pięknych ogrodów mają wiele możliwości, jeśli tylko rozważą włączenie kolorowych drzew, krzewów i oczywiście pnączy (winobluszcze) do kompozycji. Będą wyglądały niezwykle efektownie i zachwycająco, niezależnie od tego, czy kwitną czy nie.

Żurawka 'Sparkling Burgundy' Dalia
Winobluszcz pięciolistkowy Winobluszcz na murze

  • Irga (Cotoneaster)

Istnieje kilkadziesiąt gatunków tych krzewów, zarówno zimozielonych, jak i gubiących liście na zimę. Wszystkie odznaczają się wyjątkową dekoracyjnością ze względu na białe kwiaty, jesienne przebarwienia liści oraz ładne i liczne owoce w kolorze czerwonym lub pomarańczowym. Najtrwalsze owoce ma nasza rodzima odmiana "Ursynów". Irgi stosuje się do zadarniania skarp i pokrywania dużych powierzchni. Lubią słońce i wtedy obficie kwitną, ale dobrze tolerują także cień. Dobrze wyglądają w towarzystwie kolorowych trzmielin.

  • Berberys (Berberis)

Mało kto zwraca uwagę, że te bardzo pospolite krzewy mają tak piękne owoce i w dodatku tak trwałe. Ten ciernisty krzew kwitnie w maju na żółto, a potem pojawiają się czerwone, wydłużone owoce. Berberys ma małe wymagania glebowe, nadaje się na żywopłoty, jak i swobodne obsadzenia. Oprócz owoców krzewy jesienią pięknie się przebarwiają i zdobią ogród aż do mrozów.

Berberys 'Red Chief' Berberys

  • Dzika róża (Rosa rugosa, Rosa canina)

Te krzewy często dziko rosną na rowach, poboczach autostrad, ale też i w naszych ogrodach. Latem zachwycają pachnącymi kwiatami w kolorze różowym lub białym, a zimą kolorowymi, pękatymi owocami, które pięknie się prezentują na kolczastych gałązkach. Te róże dobrze rosną nawet na ubogich glebach, dlatego warte są szerszej popularyzacji. Z owoców dzikiej róży często robimy smaczne nalewki na zimowe wieczory.

  • Głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata)

Jest to ciernisty krzew liściasty, osiągający wysokość 4 m, o drobnych, białych kwiatach, tworzących baldachogrona. Ma niemal kuliste, jabłkowate owoce ciemnoczerwonego koloru o długości ok. 1 cm. W środku zawiera 2 pestki (czasami trzy). Jest jadalny, stanowi też przysmak wielu zwierząt.

Głóg Lavallego 'Carrierei' Kalina japońska 'Watanabe'

  • Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)

Jest to małe drzewo lub krzew o młodych pędach owłosionych, później nagich. Owoce pozorne, kuliste, pomarańczowe, czerwone, cierpkie i gorzkie, pojawiają się od lipca do października. Mają długość 7–9 mm i długo utrzymują się. Roślina często sadzona w parkach, alejach i ogrodach. Oprócz formy typowej używa się w tym celu różnych odmian ozdobnych.

Liście mahonii Tawuła brzozolistna

  • Jabłoń ozdobna (Malus)

Szczególnie piękna jest odmiana "Royalty", która jest niewielkim, wolno rosnącym drzewem osiągającym do 5 metrów wysokości, o szeroko stożkowej koronie. Kwitnie w maju purpurowymi wyraźnymi kwiatami. Posiada bardzo ozdobne błyszczące, rubinowe liście, a zimą błyszczy pięknymi, owocami.

Owoce, małe czerwone jabłuszka, pojawiają się na drzewie we wrześniu. Drzewko często stosowane na osiedlach i w ogrodach przydomowych ze względu na swe walory ozdobne. Dla dobrego wybarwienia powinno być sadzone na stanowiskach słonecznych, lubi niezbyt wilgotne, żyzne gleby.

Jabłoń ozdobna Jabłoń ozdobna 'Red Sentinel'

  • Kalina koralowa (Viburnum opulus)

Krzew o niezwykle ozdobnych, wiszących do dołu owocach w kolorze czerwonym lub żółtym, pojawiających się już w sierpniu. Owoce te zawierają garbniki, są więc niechętnie zjadane przez ptaki. Pozostają więc na krzewach aż do wiosny. Są bardzo dekoracyjne i lśniące.

Ognik szkarłatny Ostrokrzew

  • Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea)

Ogniki to duże, kolczaste krzewy, w łagodne zimy zimozielone, znakomicie nadające się do przycinania i na żywopłoty. Dobrze rosną przy ścianach, mniej wtedy przemarzają. Nawet jeśli przemarzną, odbijają po przycięciu. Kwiaty mają białe, pachnące, a czerwone owoce ma odmiana 'Red Column'.

Rośliny wyjątkowo warte uwagi

I miejsce - Trzmielina oskrzydlona

Trzmielina oskrzydlona Trzmielina oskrzydlona

Niekwestionowaną gwiazdą wśród płomiennych roślin jest trzmielina oskrzydlona (Euonymus alatus), którą powinni znać wszyscy miłośnicy jesiennych ogrodów. Jej jaskrawe, ogniste liście widać z daleka. Krzew wygląda jakby płonął. Kiedy liście opadną, roślina zwraca uwagę ciekawą korą z widocznymi "skrzydełkami".

Krzew ten jest zdecydowanie zbyt mało znany i zbyt rzadko stosowany w ogrodach. Polecam gorąco.

II miejsce - Imperata cylindryczna - Imperata cylindrica 'Red Baron'

Imperata cylindryczna jak rzeka Imperata cylindryczna

Najpiękniejsza barwa wśród traw, widoczna z daleka - zwłaszcza jeśli jest posadzona w dużej ilości. Krwistoczerwone spiczaste listki bledną do koloru jasnozielonego u podstawy i stają się z wiekiem półprzezroczyste. Trawa znakomicie wygląda na rabacie, niczym czerwona rzeka. Doskonale kontrastuje z roślinami o żółtej, czarnej lub srebrnej barwie. Może rosnąć nad brzegami stawów, na rabatach, w masowych nasadzeniach i w pojemnikach.

Dzięki tym kolorowym walorom roślin podczas późnego spektaklu barw, pokochałam ciepłą i energetyczną jesień. Nie biorę nawet pod uwagę tego, co obecnie dzieje się w pogodzie. O śniegu wolę nie myśleć.

Artykuł w skróconej formie został opublikowany w listopadowej "Werandzie" 2015 pod tytułem "Ostatnie płomienie lata"

Moje ogrodnicze książki

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium

Słowa kluczowe: rośliny, jesień w ogrodzie
24 komentarzy:
kasia 16:52, 13 paź 2015

Dziękuję, cudownie ciepły artykuł, na zimne jesienne dni :)

miskka 18:22, 13 paź 2015

Śliczne kolory! Dziękuję :) Chciałabym w tak cudowny sposób rozbawić mój ogródek. Trudno o dobór tak ładnych roślin do miejsca od północy w cieniu domu...

Danuta Młoźniak 19:51, 13 paź 2015

Od północy zawsze gorzej się wybarwiają. Najlepiej ich urodę widać pod słońce. niektóre zdjęcia tak właśnie zrobiłam.

anna_t 21:12, 13 paź 2015

Baaardzo pomocny artykuł! :) zwłaszcza dla początkującego ogrodnika. Nic tylko spisywać polecane gatunki i rozbijać skarbonkę.

Malwa 13:40, 14 paź 2015

Bardzo ciekawy artykuł okraszony pięknymi zdjęciami :)

Dorotka 19:58, 14 paź 2015

Red Baron mam, zakupiłam pod wpływem Ogrodowiska, musze zakupic jeszcze kilka sztuk na wiosnę. Trzmieliny oskrzydlonej nie znałam - jak ona wyglada wiosną?? Jest czerwona czy zielona?? Przebarwia się jesienią??

Danuta Młoźniak 20:26, 14 paź 2015

Trzmielina oskrzydlona wiosną ma ciekawe łodygi, potem wyrastają liście. Są zielone. Przebarwiają się jesienią.

gobasia 14:21, 15 paź 2015

Mam berberys 'Kobold', ale się nie przebarwia, jest zielony [może ma mało słońca?]

Danuta Młoźniak 14:33, 15 paź 2015

Słońce też jest ważne, czasem susza, niskie temperatury i różnie to się dzieje w różnych rejonach Polski. Zapewnij mu słoneczne stanowisko, a jeśli pierwszy rok rośnie, to poczekaj, zobaczysz co się będzie działo w późniejszym terminie. Dopiero wtedy zdecydujesz, czy przesadzać.

Danuta Młoźniak 16:45, 15 paź 2015

W tym roku zawiodły nas grujeczniki, a raczej to zbyt wczesne przymrozki spowodowały, że mało gdzie grujeczniki się wybarwiły. U mnie pachniał, ale zielony pozostał i liście spadły. Ambrowce mają bardziej wytrzymałe liście.

Jolanta Kurczewska 19:02, 15 paź 2015

U mnie cudownie jest przebarwiona orszelina olcholistna...co prawda to ciepły złoty kolor którym przebarwia się mnóstwo drzew i krzewów....ale moja orszelinka mnie zachwyciła....pozdrawiam wszystkich :)

Danuta Młoźniak 19:06, 15 paź 2015

A u mnie przebarwia się tojeść orszelinowata:))

miskka 19:45, 15 paź 2015

A co myślicie o krzewie aronii? Ze względu na właściwości owoców jestem jej zwolenniczką.

Danuta Młoźniak 20:15, 15 paź 2015

Bardziej preferuję borówkę amerykańską, najlepsze owoce do jedzenia na surowo. Aronia ma cierpki smak i nadaje się na przetwory, poza tym krzew wyrasta wielki. Nie polecam.

Jolanta Kurczewska 21:54, 15 paź 2015

Tojeść orszelinowata....cudna ,jak stado gąsek :)Mam tylko 3 orszelinki i rosną każda w innym miejscu....ale zapewne u pani ....pani Danusiu tojeść rośnie w grupie ...już to widzę :)

Danuta Młoźniak 16:14, 16 paź 2015

Tak właśnie rośnie, tylko wtedy osiągnie się tak spektakularny efekt stada kaczek czy gąsek, jak kto lubi. Uwielbiam tojeść orszelinowatą, orszelinki nie mam w żadnym ogrodzie, ale czas się jej przyjrzeć.

sylwia_slomczewska 14:28, 18 paź 2015

Ale się cieszę, bo większość z tego co polecasz posadziłam:)Teraz czekam, aż urośnie:)

kasia 18:27, 19 paź 2015

Danusiu, czy trzmielinę oskrzydloną można formować w niskie żywopłoty? Czy mogłabym połączyć ja z jakimiś trawami, aby w sezonie letnim trawy przyciągały wzrok, a jesienią trzmielina.

Danuta Młoźniak 18:38, 19 paź 2015

To dość sztywny i luźny krzew o rozłożystych pędach, jego ozdobą jest także korowina. To nie jest typowy i popularny krzew na żywopłot strzyżony, ale widziałam takie żywopłoty swobodnie rosnące składające się z krzewów dość gęsto posadzonych obok siebie.

kasia 18:42, 19 paź 2015

Dziękuje za mega szybką odp. Czyli zostaje berberys np."Orange rokets" na żywopłocik. :)

Danuta Młoźniak 18:45, 19 paź 2015

Nie musisz formować, po prostu żywopłot sam będzie uformowany.

magdaw 12:26, 22 paź 2015

Super ! Ambrowca mam .. zaczyna się dopiero wybarwiać kupiłam go i .. nie wiedziałam, że jesienią może być jeszcze piękniejszy. Na grujecznik już miejsce czeka no i na trzmielinę też, ale nie mogę nigdzie dorwać... pozdrawiam i zapowiaj\dająże jeszcze przyjdzie ocieplenie!

Irena Miłek 17:21, 22 paź 2015

Piękne zdjęcia....zawsze z przyjemnością patrzę i cieszę się, że większość wymienionych drzew i krzewów mam i mogę te paletę barw podziwiać, choć stale jest zmiana, wszystko zależy od aury.

Filomena 12:56, 05 lis 2015

Ciekawy, zwięzły artykuł. Chciałabym dodać,że nie tylko drzewa i krzewy ozdobne pięknie się wybarwiają. O tej porze roku cudownie też wyglądają sady owocowe, zwłaszcza czereśniowe, pola aroniowe,borówkowe ( wspomniane), nic im nie brakuje do osławionego ambrowca :)