Drzewa iglaste są jedną z najstarszych grup roślin. Skamieniałości iglaste zostały znalezione w skałach i ich wiek oceniono na około 300 milionów lat.

Iglaki to największe, najwyższe oraz najstarsze z tego, co żyje na świecie. Dotychczas uważano, że najstarszym drzewem jest sosna o nazwie Pinus longaeva, która rośnie w Białych Górach w Kalifornii od 5.000 lat, jednak ostatnio National Geographic ogłosił zmianę.

Najstarsze są świerki w Szwecji, choć niepozorne bo mają tylko cztery metry wysokości, to ich wiek szacuje się na 5000-6000 lat, zaś wiek ich korzeni na 9550 lat.

Rodzaje iglaków stosowane w polskich ogrodach

Najważniejsze rodzaje iglaków używanych w polskich ogrodach to: świerki (Picea), jodły (Abies), choiny kanadyjskie (Tsuga canadensis), cisy (Taxus), żywotniki (Thuja), cyprysiki (Chamaecyparis), szydlice (Cryptomeria), modrzewie (Larix), metasekwoje (Metasequoia), cypryśniki błotne ((Taxodium), mikrobiota (Microbiota), sosny (Pinus) i jałowce (Juniperus).

Mają inny kolor, igły zamiast liści (wyjątek - miłorząb), czasem ładnie pachną i są uniwersalne jeśli chodzi o miejsce. Udają się zarówno w słońcu jak i w cieniu. Ważne jest jedynie, aby je dobrze dobrać.

Jako projektantka ogrodów nie wyobrażam sobie ogrodu bez iglaków, choć w zasadzie wolę zimozielone liściaste. Ale iglaste też są w ogrodzie potrzebne, choćby dla kontrastu. I mam tutaj swoje ulubione, piękne i niezawodne "typy".

Ich staranny dobór podczas projektowania ogrodu może dać w ogrodzie świetne efekty o każdej porze roku, a najbardziej zimą, kiedy pod wpływem niskich temperatur niektóre iglaki zmieniają kolor na jaskrawy i to, że pozostają "żywe" przez cały rok ( z wyjątkiem tych, które zrzucają igły), kiedy wszystko inne jest w uśpieniu. Dodają ogrodowi wysokości i kształtu.

Drzewa i krzewy iglaste (w skrócie iglaki) są dostępne w szerokiej gamie kolorów i kształtów. Istnieje nawet podział iglaków ze względu na:

• wysokość (wysokie, średnie, niskie)
• pokrój (rozłożyste, kuliste, kolumnowe, nieregularne, stożkowate, cylindryczne)
• kolor (zielone, srebrne, niebieskie, żółte, pomarańczowe, fioletowe)
• stanowisko, w którym lubią rosnąć (słońce, cień, półcień)
• wolno rosnące bez ingerencji ogrodnika lub wymagające formowania

Najważniejsze zastosowanie iglaków

• tworzenie malowniczych rzeźb, stanowiących najważniejszą ozdobę ogrodu (bonsai, topiary)
• tło dla innych, często kwitnących roślin (bylin, krzewów, jednorocznych)
• szczelny żywopłot, przegroda, osłona, ekran
• zapora przed śniegiem
• osłona od wiatru
• całoroczny soliter w trawniku
• uzupełnienie luk w kompozycji
• ogrody skalne i wrzosowiska
• brzegi zbiorników wodnych
• uprawa w pojemnikach
• świąteczna choinka

Dobór iglaków i kompozycje

Po przeanalizowaniu istniejących obsadzeń w naszym ogrodzie, biorąc pod uwagę powyższe kryteria, powinniśmy zastanowić się, jakie zastosowanie i pokrój chcemy wykorzystać, przeglądamy ofertę iglaków, wybieramy potrzebne kształty i tworzymy listę niezbędnych gatunków. Oczywiście zapoznajemy się z ich wadami i zaletami, aby wyeliminować te niepolecane, a zdecydować się na cenne.

Iglaki wysokie (świerki, tuje, jodły) będą się nadawały na żywopłoty, przegrody i zasłony od mrozu i śniegu. Zasłonią nas przed oczami przechodniów i pozwolą na swobodne korzystanie z każdego ogrodowego zakątka. Te średniego pokroju (cięty cis, cyprysiki Lawsona, tuje) mogą być ekranami, tłem dla innych roślin (np. hortensji) których białe kwiaty dużo zyskają. Ze średnich można też formować topiary.

Iglaki niskie (karłowe świerki i tuje, odmianowe cyprysiki, płożące jałowce) często mają pokrój płożący lub kulisty i te wykorzystujemy do pokrywania dużych powierzchni np. skarp lub jako elementy kompozycji z bylinami czy różami.

Kolumnowe, stożkowe lub cylindryczne często sadzimy we wrzosowiskach lub jako punkty przyciągające uwagę ciekawym pokrojem lub kolorem. Wtedy często robimy z nich jednogatunkowe grupy.

Ogród takich roślin potrzebuje, bo tworzą one coś najważniejszego - jego "ramy" czyli "szkielet". To zimozielone rośliny decydują o atrakcyjności ogrodu przez cały sezon, a kiedy go nie ma, ogród zimą wydaje się pusty.

Jeśli ogród jest duży, możemy posadzić okazy osiągające nawet znaczne rozmiary (świerki, daglezje, jodły), a jeśli mały, także jest co wybrać (odmiany karłowe). Po prostu o wszystkim decyduje znajomość tematu. Iglaki karłowe są uniwersalne, dobre nawet do donic. Musimy je tylko podlewać i co jakiś czas nawozić. Wybór dostępnych odmian drzew iglastych karłowych w ostatnich latach znacznie wzrósł. Są dostępne w różnych odcieniach zieleni, niebieskiego, żółtego, a nawet "Variegata". To wspaniała wiadomość.

Łączymy je z cebulowymi, małymi hostami, wrzosami i wrzoścami, azaliami i niskimi lub wysokimi trawami. Efekt będzie zachwycający. Również dobre są róże, zwłaszcza bukietowe, żółte lub czerwone berberysy, liliowce i jednoroczne kwiaty np. begonie. Szczególnie pasuje do nich karłowy świerk (Picea pungens) odmiany "Glauca Globosa", który ma niebieski, widoczny z daleka kolor, dostępny jest też w formie piennej.

Cień w ogrodzie daje także możliwość zastosowania drzew czy krzewów iglastych. Wymienię tutaj, cisy (Taxus), tujopsis (Thujopsis dolabrata), choinę kanadyjską (Tsuga canadensis), także w karłowych odmianach, mikrobiotę syberyjską (Microbiota decussata ).

Najważniejsze i najbardziej polecane iglaki

Iglaki niżej wymienione nie są oczywiście jedynymi, jakie należy sadzić, ale są tymi, które najbardziej lubię. Szkółki oferują ciągle jakieś nowości, a i wśród starych znajdą się bardzo atrakcyjne. Najważniejsze, aby nie sadzić wszystkiego co się podoba, a przed podjęciem decyzji poczytać cokolwiek o danym gatunku, który chcemy zakupić.

Z wysokich polecam świerki serbskie (Picea omorika). Mają wysmukły, dość wąski pokrój, ładny, zdrowy wygląd, nie ogałacają się od dołu, rzadko chorują, zachwycają fioletowymi szyszkami i ciekawym ubarwieniem igieł (z wierzchu zielone, od spodu srebrzyste).

Ze średnich polecam cisy (Taxus). To najważniejsza roślina na strzyżone żywopłoty i najważniejsza w moich projektach. Jako tańszy zamiennik wypierają go żywotniki (Thuja). Najlepsze to kolumnowa odmiana 'Smaragd", żółta 'Aurescens', oraz do strzyżenia 'Aureospicata' i 'Kórnik', ciekawa w kolorze 'Can-Can', do cięcia w stożek 'Yellow Ribbon' i 'Europe Gold'.

Z niskich należy wyróżnić złociste cisy rozłożyste 'Elegantissima' i 'Semperaurea', kolumnowe 'Fastigiata', Fastigiata Aurea' i 'Wojtek', przeróżne odmianowe, postrzępione cyprysiki, jak Chamaecyparis pisifera 'Filifera Aurea Nana', Chamaecyparis obtusa 'Pygmaea', rozłożyste jałowce Juniperus chinensis 'Plumosa Aurea', nadający się na wodospady i do ogrodów skalnych Juniperus horizontalis 'Golden Carpet', kępiasty 'Lime Glow', żółty Juniperus squamata 'Dream Joy', niebieskie 'Holger' i 'Blue Spider'.

Z iglaków o pokroju kulistym i gniazdowym polecam żywotniki: Thuja occidentalis 'Danica', 'Golden Tuffet', 'Globosa', 'Golden Globe', 'Amber Glow', jodły: Abies balsamea 'Nana', Abies lasiocarpa ''Green Globe', świerki z gatunku Picea glauca: 'Alberta Globe', ' Echiniformis', Picea omorika 'Pinokio', Picea pungens 'Hermann Naue' i 'Śleszyn'.

Może to się wydać dziwne, ale sosny (Pinus) nie zdobyły mojej sympatii ze względu na nieporządny wygląd w czasie gubienia najstarszych igieł i ogałacanie się od dołu. Sadziłam je kiedyś w ogrodach (np. kosodrzewiny), ale długo nie zdobiły, chyba że wielkie sosny czarne czy żółte. Jednak one także gubiły całe lato igły, co dość smętnie wyglądało, więc ich jednak unikam. To prawda, że są niezastąpione z wrzosami, ale mimo wszystko szukam innych gatunków. No cóż - tego już chyba nie zmienię.

Polecam za to Platycladus orientalis 'Aurea Nana'(dawniej Thuja orientalis), który ma stożkowy pokrój i ciekawy kolor. Polecam do małych ogrodów i na rabaty z wrzosami i wrzoścami. Moja sympatię zyskała karłowa, jasnozielona choina kanadyjska - Tsuga canadensis 'Jeddeloh' o półkolistym, lekko zwisającym pokroju i podobna nieco, ale bardziej zwisająca 'Pendula', która może też być prowadzona w formie piennej.

Podstawowe zasady sadzenia iglaków

Iglaki prawidłowo posadzone odwdzięczą się nam w kolejnych latach i będą prawdziwą ozdobą ogrodu. Dołek kopiemy co najmniej dwa razy większy niż bryła korzeniowa iglaka. Przygotowujemy mieszankę podłoży złożoną z ogrodowego kompostu, dobrze przegniłego obornika, próchnicy kwaśnej i ziemi do iglaków (Conitorf).

Wyjątkiem jest cis (Taxus) i świerk serbski (Picea omorika), które nie lubią kwaśnego podłoża. Dlatego podłoże dla nich musi być odkwaszone i równie żyzne.

Dołek zaprawiamy przygotowaną mieszanką i sadzimy nie za głęboko, aby nie zakryć ziemią szyjki korzeniowej. Następnie dokładnie obsypujemy i uciskamy bryłę. Udeptujemy i regulujemy pion. Na koniec podlewamy i ściółkujemy przekompostowaną korą sosnową lub inną ściółką.

Przez pierwszy rok dbamy wyjątkowo systematycznie i w czasie suszy podlewamy. Iglaki zaniedbane i w złej ziemi będą nam marniały. Bardziej szczegółowe informacje u uprawie iglaków zamieszczę w kolejnym artykule.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium