Róże to piękne, ale trudne w uprawie rośliny. Wiele osób unika ich sadzenia w ogrodzie ze względu na podatność na choroby grzybowe. Jednak przy zachowaniu podstawowych warunków oraz troskliwej pielęgnacji, możemy cieszyć się udaną uprawą tych pięknych roślin. Najważniejszy jest dobór odmian odpornych na choroby i stanowisko. Powinno być słoneczne i przewiewne, aby po deszczu róże mogły szybko przeschnąć, a zarodniki grzybów nie mogły się rozwinąć. Z kolei zbyt słoneczne i suche miejsce stwarza idealne warunki do rozwoju różnych szkodników np. mszyce, przędziorki, skoczki.

Musimy być przygotowani na różne niespodzianki i zmasowany atak rozmaitych wrogów róż. Powinniśmy je przed nimi chronić, gdyż może dojść do zahamowania wzrostu, zaburzeń w kwitnieniu i w rezultacie nawet do zamierania rośliny.

Występowaniu chorób grzybowych sprzyja:

• wysoka wilgotność powietrza wokół krzewów spowodowana nadmiernym zagęszczeniem, niewłaściwym podlewaniem po liściach i mokrą pogodą
• pozostawianie na zimę chorych pędów i liści pod krzewami (zarodniki grzybów zimują na opadłych liściach)
• brak pielęgnacji w czasie wegetacji
• zbyt intensywne nawożenie nawozami azotowymi (przenawożenie)

Choroby grzybowe ogranicza:

• dobrze dobrane stanowisko
• właściwy rozstaw krzewów, aby następowała cyrkulacja powietrza
• prawidłowa pielęgnacja
• sadzenie odmian odpornych na choroby

CHOROBY RÓŻ

Czarna plamistość liści róży (Diplocarpon rosae)

To najgroźniejsza choroba grzybowa róży. W początkowym stadium na liściach widoczne są jasnobrązowe, potem czerniejące plamy. Mają kształt okrągły i nieregularny, często zlewający się ze sobą. Wokół plam tkanki liściowe żółkną. Silnie porażone liście opadają. Objawy plamistości mogą pojawić się także na pędach róży w postaci czerwonawych, lekko wypukłych przebarwień. Ponieważ sporo liści opada, krzew broniąc się przed chorobą, wytwarza jesienią sporo nowych pędów i liści, które łatwo przemarzają zimą (nie zdrewniały). Grzyb zimuje na opadłych liściach i porażonych pędach. Optymalna temperatura dla rozwoju grzyba 15-27 stopni. Powyżej tej temperatury rozwój grzyba jest zahamowany.

Należy, jeśli to możliwe, uprawiać tylko odmiany odporne, nie podlewać roślin po liściach, usuwać porażone liście i pędy. Ochrona chemiczna zalecana jest już od czerwca. Preparaty: Bravo, Topsin, Baymat, Dithane, Saprol stosowane naprzemiennie.

Plamistość liści (Peronspora sparsa)

Na liściach, między nerwami, pojawiają się jasnożółte lub czerwone plamki. Sprzyjają tej chorobie wiosenne deszcze przy temperaturze około 20 stopni. Preparaty zalecane: Acrobat, Aliette, Dithane

Mączniak prawdziwy róży (Sphaerotheca pannossa)

Pierwsze objawy widoczne są zwykle już w połowie maja i początkowo widoczne są na młodych listkach jako biały nalot, szybko rozprzestrzeniający się na blaszkę liściową. Powoduje to deformację liści, ich brzegi zwijają się ku dołowi. Pod koniec lata grzyb poraża także pędy oraz płatki kwiatów. W grzybni widoczne są drobne, czarne punkciki - owocniki grzyba. Grzyb hamuje kwitnienie i liście opadają. Optymalna temperatura rozwoju choroby to 18-25 stopni. Innym czynnikiem powodującym występowanie tej choroby jest suche lato, gdyż grzyb nie potrzebuje do swego rozwoju wody. Grzybnia zimuje w pąkach i na pędach. Dlatego należy je usuwać, grabić opadłe liście, starać się uprawiać odmiany odporne, wycinać całe porażone pędy.

Ochrona chemiczna: Amistar, Bayleton, Topsin, środki stymulujące odporność na mączniaka prawdziwego: Biochicol 020 PC. Znane są także sposoby walki poprzez opryskiwanie samymi olejami mineralnymi w stężeniu 0,5-1% lub w połączeniu z fungicydami.

Mączniak rzekomy róży (Pseudoperonospora sparsa)

Grzyb ten bardzo szybko się rozwija, objawia się początkowo jasnozłotymi, nieregularnymi, wydłużonymi plamami pomiędzy nerwami liści wierzchołkowych, w późniejszym czasie czerwieniejących i szarym nalotem na spodzie liści oraz brązowo-fioletowymi plamami na górnej stronie. Nalot nie daje się usunąć. Grzyb rowija się także nawet podczas suchej pogody. Porażone liście szybko opadają , tak że porażona roślina w środku sezonu może stracić wszystkie liście. Ochrona preparatami: Bayleton, Bravo, Biosept, Acrobat

Szara pleśń (Botrytis cinerea)

Ten grzyb najchętniej rozwija się na różach rosnących w niekorzystnych warunkach glebowych i atmosferycznych w wilgotnym powietrzu i w szerokim zakresie temperatur. Objawy widać na zewnętrznych płatkach jako wodniste plamy, które szybko się powiększają. W mokrą pogodę w warunkach wysokiej wilgotności, w miejscu plam pojawia się szary, mączysty nalot trzonków z zarodnikami. Tkanki na porażonych pędach brunatnieją i zamierają, a nekroza rozszerza się do dołu. Jeśli nie zastosujemy zabiegów, roślina może nawet zamierać. Grzybnia zimuje na porażonych pędach róż lub innych roślinach. Chore róże należy wycinać i palić, unikać zraszania wieczorem. Opryskiwanie: Rovral, Teldor, Saprol

Guzowatość korzeni (Agrobacterium tumefaciens)

Jest to choroba bakteryjna, widoczna na korzeniach, szyjce korzeniowej w postaci guzowatych narośli, początkowo białawych, potem brunatniejących. Czasem takie narośla widać także na pędach. Guzy utrudniają pobieranie wody, przez co porażone krzewy słabiej rosną. Bakterie zimują w glebie, w której mogą przetrwać przez wiele lat na resztkach organicznych. Przed sadzeniem róż należy przeprowadzić test. Sadzimy pomidora o uszkodzonym systemie korzeniowym. Po miesiącu sprawdzamy, czy korzenie zaatakowała bakteria (widoczne będą guzowate narośla). Jeśli nie, teren jest wolny od bakterii. Korzenie róż przed sadzeniem moczymy profilaktycznie w zawiesinie Polagrocyny 10%.

Zgorzel pędów (grzyby z rodzaju Alternaria)

Objawy widoczne na pędach w postaci brązowienia, zasychania i zamierania pędów. Chore pędy należy wycinać, a rany smarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem 2% roztworu jednego z fungicydów: Rovral, Sarfun, Sportak, Topsin

Grzyby sadzakowe

Rozwijają się na rosie miodowej wydzielanej przez mszyce i inne owady ssące, są więc skutkiem ubocznym żerowania szkodników na róży. Liście pokrywają się czarnym nalotem przypominającym sadzę. Są trudne do usunięcia, szpecą roślinę, choć za bardzo jej nie szkodzą. Ochrona: zwalczanie szkodników, aby grzyby nie miały pożywki.

Rdza róży (Phragmidium mucronatum)

Pierwsze symptomy tej choroby pojawiają się wiosną na pędach w postaci małych, pomarańczowych, wystających plamek. Latem liście pokrywają się na dolnej stronie pomarańczowymi, potem czerniejącymi punkcikami. Należy takie pędy wycinać i palić. Opryskiwanie: *Amistar, Dithane, Score**

SZKODNIKI RÓŻ

Mszyca różano-szczeciowa (Macrosiphum rosae)

Jest jednym z najczęściej spotykanych szkodników róży. Żeruje w koloniach na pąkach kwiatowych i pędach wierzchołkowych. Barwa owadów może być zielona lub różowa, długość ciała owada dorosłego 1,7 - 3,6 mm. Jaja zimują na pędach róż. Wiosną, pod koniec kwietnia wylegają się larwy, a w czerwcu pojawiają się formy uskrzydlone, przelatujące na inne krzewy. Nowe kolonie powstają we wrześniu. Mszyce uszkadzają pędy i pąki kwiatowe, które są zdeformowane wskutek nakłuwania. Wzrost roślin jest zahamowany. Po pojawieniu się pierwszych mszyc stosujemy opryski: Mospilan, Confidor, Talstar, Decis

Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae)

Wszystkie jego stadia rozwojowe (larwy, nimfy i owady dorosłe) żerują na spodzie liści, powodując przebarwienia na górnej stronie liści na kolor bladożółty. Temperatura sprzyjająca występowaniu szkodnika to 23 stopnie. Przędziorki powodują silne zahamowanie wzrostu róży i zniekształcenia pąków kwiatowych. Osobniki dorosłe są jasnopomarańczowe o długości 0,4 mm. Opryski: Magus, Talstar co 7-10 dni.

Skoczek różany (Edwarsiana rosae)

Jest to pluskwiak, który żeruje na dolnej stronie liści. Początkowo widać białe plamki wzdłuż nerwu liściowego, potem całe liście stają się białe i opadają. Owady dorosłe mają kolor biały lub żółtawy o długości 3-3,5 mm z dachówkowato ułożonymi skrzydłami. Przy dotknięciu rośliny, owady skaczą. Na wiosnę trzeba przyciąć pędy i spalić wraz z jajami skoczka, które zimowały. Atak owadów nasila się w maju (I pokolenie) i sierpniu (II pokolenie). Opryski Decis od spodu liścia.

Nimółka różana (Blennocampa phyllocolpa)

Błonkówka, która w szczególności występuje na różach w niekorzystnych warunkach (wilgotnych i zacienionych). Samica, składając jaja, nakłuwa liść, przez co skręca się on wzdłuż nerwu głównego brzegami w dół. Larwy zeskrobują tkanki z dolnej strony liścia. Liście stają się pomarańczowe i zasychają. Owad dorosły ma 3-4.5 mm, larwa 8-9 mm, barwy żółtawej z brunatną głową. Po zauważeniu pierwszych objawów obcinamy zaatakowane liście i palimy. Środek owadobójczy Owadofos.

Bruzdownica pędówka (Ardis brunniventris)

Jeśli wierzchołki pędów brązowieją i zasychają to oznaka, że róże zaatakowała bruzdownica pędówka. Larwy żerują wewnątrz pędów, poruszając się w górę i w dół. Widać charakterystyczne zgrubienie. Należy obcinać pędy parę centymetrów poniżej aż do zdrowego drewna. Z reguły róża broni się sama i już wcześniej wypuszcza nowe pędy kwiatowe. Ochrona chemiczna: wiosna (marzec-kwiecień) rozsypujemy pod krzewami preparat Basudin i mieszamy z glebą, aby zniszczyć wylęgające się larwy.

Obnażacz różówka (Arge rosae)

Samica składa jaja w rządku po 16-18 sztuk w górnych partiach młodych pędów róży. Larwy powodują gołożery, silne uszkodzenia liści. Pozostaje tylko nerw główny. Larwy o długości 20 mm mają niebieskawo-zielony kolor z czarnymi plamami wokół brodawek. Opryski: Decis

Rysunki : Joanna Tworek, fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium